Tạo mọi điều kiện cho kinh tế hợp tác phát triển

Chuyển biến mạnh

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng, qua 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW (ngày 18.3.2002) của Hội nghị Trung ương 5 (khóa IX), cả nước đã đạt được nhiều kết quả khả quan. Đến cuối tháng 12.2018 tại 61/63 tỉnh, thành (trừ Bắc Ninh, Gia Lai) có tổng cộng 101.405 mô hình tổ hợp tác (THT) hoạt động trên lĩnh vực nông nghiệp và phi nông nghiệp. Năm 2018, doanh thu bình quân của mỗi THT là 408 triệu đồng, tăng 75,7% so với năm 2003 và lãi bình quân của mỗi THT là 61,2 triệu đồng, tăng 127% so với cách đây 16 năm. Bên cạnh đó, toàn quốc hiện có tổng cộng 22.861 hợp tác xã (HTX), tăng 8.513 HTX so với năm 2003. “Năm 2018, doanh thu bình quân của mỗi HTX đạt gần 4,5 tỷ đồng, tăng hơn 3,6 tỷ đồng so với năm 2003. Cùng với doanh thu, mức lãi bình quân của các HTX cũng tăng từ 74 triệu đồng năm 2003 lên 240,5 triệu đồng năm 2018. Năm trước, thu nhập bình quân của một lao động thường xuyên trong HTX đạt 36,6 triệu đồng, tăng 20,9 triệu đồng so với năm 2003” - ông Dũng nói.

Trao đổi với chúng tôi bên lề hội nghị tại điểm cầu Quảng Nam, ông Hồ Dậy - Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết, ngoài hơn 2.500 THT, tính đến đầu tháng 10.2019 Quảng Nam có 354 HTX đang hoạt động. Trong đó, có 280 HTX nông nghiệp, 16 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, 13 HTX vận tải, 3 Quỹ tín dụng nhân dân, 16 HTX thương mại - dịch vụ và 26 HTX hoạt động trên các lĩnh vực khác. “Năm 2018, doanh thu bình quân của mỗi HTX ở Quảng Nam là 2,5 tỷ đồng (tăng 2,2 tỷ đồng so với năm 2003), lãi suất bình quân đạt 500 triệu đồng (tăng 420 triệu đồng so với năm 2003). Thu nhập bình quân của một lao động làm việc thường xuyên trong HTX năm 2018 là 40 triệu đồng, tăng 37 triệu đồng so với năm 2003” - ông Hồ Dậy nói.

Nhiều tồn tại

Bên cạnh kết quả đạt được, ông Nguyễn Chí Dũng nhìn nhận, những năm qua việc quán triệt Nghị quyết số 13 chưa được quan tâm đúng mức nên hiệu quả chưa cao, còn nặng tính hình thức. Một số cấp ủy đảng vẫn chưa nhận thức đúng, đầy đủ tinh thần của nghị quyết và chưa thấy rõ vị trí, vai trò của HTX trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nên mới chỉ dừng lại ở chủ trương, chưa có chỉ đạo xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện. “Luật HTX năm 2003 và năm 2012 cũng như các văn bản hướng dẫn quy định những chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho các HTX nhưng thực tế các chính sách này đi vào cuộc sống không nhiều. Có chính sách hầu như chưa thực hiện được như chính sách hỗ trợ về kết cấu hạ tầng; hoặc thực hiện chưa hiệu quả như chính sách ưu đãi tín dụng, hỗ trợ chế biến sản phẩm...” - ông Dũng nói.

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường và nhiều đại biểu tham dự hội nghị, công tác quản lý nhà nước về kinh tế tập thể, HTX thời gian qua còn nhiều hạn chế, một số nơi bị buông lỏng. Đặc biệt, mặc dù phần lớn HTX đã được tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012 nhưng phương thức hoạt động vẫn chưa có sự thay đổi rõ nét, tư duy hoạt động còn nặng về hành chính, bao cấp theo phương thức HTX kiểu cũ. Đa số HTX nông nghiệp mới chỉ tập trung cho các dịch vụ đầu vào trong sản xuất như cung ứng hạt giống, vật tư, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thủy lợi nội đồng… còn các dịch vụ rất quan trọng như bảo quản, chế biến, tiêu thụ sản phẩm chưa được quan tâm đúng mức. 

Nhiều ý kiến tại hội nghị cũng đánh giá, hiện nay phần lớn HTX đều có quy mô nhỏ, năng lực nội tại hạn chế. Đặc biệt, nhiều HTX không đủ điều kiện tiếp cận vốn vay từ các tổ chức tín dụng thương mại và Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Trong khi đó, không ít HTX còn lúng túng trong việc định hướng hoạt động và đầu tư phát triển sản xuất - kinh doanh, chưa có sản phẩm dịch vụ tốt để đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng hóa... nên hiệu quả mang lại còn thấp.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị các bộ ngành liên quan và chính quyền các địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, nhân dân về vai trò, vị trí của kinh tế hợp tác, HTX trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời tiếp tục hoàn thiện và nâng cao năng lực, hiệu quả của bộ máy quản lý nhà nước. Đặc biệt, cần tập trung nghiên cứu xây dựng, bổ sung các cơ chế hỗ trợ phát triển kinh tế hợp tác, HTX một cách phù hợp. Trong đó, phải lưu ý đến chính sách hỗ trợ vốn tín dụng, xây dựng kết cấu hạ tầng thiết yếu, tích tụ đất đai, hình thành mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm. “Các ngành, các cấp cũng cần chú trọng khâu đào tạo, tập huấn nhằm giúp các HTX, THT nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là đội ngũ cán bộ quản lý. Từ đó, các HTX, THT mới xây dựng được chiến lược sản xuất - kinh doanh bài bản...” - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lưu ý.