Thương vay

Duyên là người cuối cùng ở lại. Buổi chợ đã trưa, cô chưa kịp mua gì. Nắng trưa rọi qua kẽ lá bàng rơi xuống chỗ người đàn ông ngồi. Từng giọt mồ hôi thi nhau túa ra trên gương mặt đen đúa. Ông ngừng tay ngẩng lên nhìn cô.

- Chú chơi đàn hay quá! Cô ngượng nghịu làm quen.

- Ừ, tôi mua chút vui cho thiên hạ thôi mà! - Ông lơ đễnh, tỏ ra không muốn bắt chuyện.

Duyên ngồi xuống bên cây violin để gần đấy, tay mân mê hộp đàn đã cũ.

- Chú chơi cả violin sao? Cô hỏi.

- Ừ, ngày trước tôi mê món này.

- Lần đầu cháu nghe Giọt mưa thu  bằng đàn cò. Có lẽ Hòn vọng phu kéo bằng đàn này cũng hay chú nhỉ?

Ông gật đầu.

- Hòn vọng phu tôi mới kéo hôm qua, phải thay đổi để người ta đỡ chán - Vừa nói ông vừa với tay kéo hộp đàn violin lại gần, chậm rãi lôi cây đàn ra. Nhìn qua cũng thấy một cây đàn đã cũ, mặt gỗ bên ngoài có chỗ tróc cả sơn, hẳn chủ nhân của nó đã chơi rất nhiều và cũng từ rất lâu rồi.

Nhẹ nhàng phủi lớp bụi bám bên ngoài, ông thủng thẳng:

- Cô có vẻ thích mấy món này, cô chơi được không?

- Không chú ạ! Cô toe miệng cười lắc đầu.

Ông nheo mắt nhìn cô, cười. Cô vớt vát:

- Nhưng cháu có thể chơi được ghi-ta.

Ông yên lặng, không còn nghe cô nói nữa. Violin nhẹ nhàng kề lên vai, ông bắt đầu kéo. Giai điệu réo rắt của nhạc phẩm Buồn tàn thu: “Em ngồi đan áo lòng buồn vương vấn em thương nhớ chàng…”. Cô lặng người. Tiếng đàn của ông da diết quá! Đột ngột ông ngừng lại:

- Một đoạn thôi, tặng cô! Ông nói rồi lập cập móc gói thuốc trong túi áo ra rút một điếu châm lửa.

Duyên yên lặng nhìn ông. Lúc này cô mới có dịp quan sát kỹ. Một bên chân của ông không còn nữa, hai cánh tay chạm đầy những hình xăm kỳ quái.  

Nắng trưa rọi đến chỗ cô ngồi. Duyên vội vàng đứng lên:

- Cảm ơn chú! Cháu phải vào chợ mua ít thức ăn. Có lẽ chú mới đến đây?

- Hôm nay là ngày thứ ba tôi ngồi đây, nghề của tôi là lang thang mà - Ông cười chua chát.

- Vậy từ nay đi chợ cháu sẽ được nghe chú đàn. Tạm biệt chú!

Ông gật đầu, nhìn những giọt nắng rơi qua kẽ lá.

… Từ lúc nào không nhớ, cô mong đến ngày Chủ nhật để đi chợ. Ông luôn ngồi đó, bên cây bàng rụng lá. Mỗi khi nhìn thấy cô, ông dừng tay đàn. Cũng chẳng nhớ từ lúc nào, cô trở thành người bạn nhỏ của ông. Lần nào cô cũng ngồi xuống bên cây bàng và chờ đợi. Ông hiểu, dừng tay và đổi sang kéo violin. “Đàn cho cô nghe, tôi quên mình là một kẻ hành khất” - có lần ông nói với cô như vậy.

... Một ngày Chủ nhật Duyên ra chợ. Bên cây bàng cô không thấy ông đâu. Những Chủ nhật sau cũng vậy. Ông biến mất như chưa từng tồn tại trên đời.

Những âm thanh lao xao của chợ buổi chợ trưa. Duyên mướt mồ hôi với giỏ thực phẩm nặng trĩu. Tiếng đàn cò quen thuộc hôm nào lại réo rắt, nghe ai oán hơn ngày trước. Vẫn chỗ ngồi đó, gương mặt đó, nhưng ông tiều tụy hơn nhiều so với lần cô gặp. Cô đứng từ xa nhìn lại. Hơn một năm biền biệt, kể từ dạo ông ngồi lay lắt bên vỉa hè đàn cho cô nghe. Đàn để kiếm sống qua ngày. Ông nhận tiền của tất cả mọi người, trừ cô. Buổi chợ đông đúc, từ xa ông vẫn nhìn ra cô. Ông vẫy cô lại gần:

- Cháu ra sao? Giờ chú mới có dịp trở lại.

Duyên ngồi bệt xuống vỉa hè, bên cây đàn violin quen thuộc, ngón tay cô mân mê hộp đàn bám đầy bụi. Yên lặng. Người ta bảo yên lặng cũng là một cách trả lời. Chợt ông bảo:

- Hơn một năm mà trông cháu lạ, tóc cắt ngắn hơn, da rám hơn - ông nhìn cô chăm chú - và già dặn - ông nói tiếp.

Cô không biết nên buồn hay nên vui vì nhận xét này. Ông kéo cây đàn violin lại gần:

- Hơn một năm nay tôi không đàn, chỉ mang nó đi theo.

- Chú đi lâu quá! - Cô khẽ khàng. Bất chợt ngước lên, cô thấy trong mắt ông ầng ậng nước.

… Ngày Chủ nhật. Duyên vào chợ mua thức ăn rồi trở ra. Cô đến bên cây bàng. Không có ông ở đó. Ông ấy lại biến mất như lần trước, cô nghĩ bụng.

Có tiếng chổi loẹt xoẹt gần đấy, một bà cụ đang gom những chiếc lá bàng rụng đầy trên vỉa hè. Duyên lại gần:

- Bà ơi, chú kéo đàn cò thường ngồi ở đây đi rồi hả bà?

- Đi đâu mà đi, hôm kia ngồi đây tự nhiên lăn ra, bà con trong chợ phải khiêng về nhà trọ bà Năm phía sau chợ đó! Nói rồi bà cụ chỉ về phía chợ.

Duyên cảm ơn bà rồi lật đật quay xe. Cô len lỏi vào con hẻm nhỏ hỏi nhà trọ bà Năm. Cô chờ thật lâu trước căn nhà cấp bốn thấp lè tè. Bà Năm nghe cô tìm ông chú kéo đàn cò, vui vẻ chỉ ra dãy nhà sau:

- Ổng nằm trong đó đó. Tội nghiệp! ngồi miết dưới nắng nên bị cảm.

Căn phòng chật hẹp, ẩm thấp. Ông nằm chòng queo trên chiếc giường kê sát tường, không hay cô đến.

- Chú ơi ! Nghe tiếng gọi ông hé mắt. Nhận ra cô, ông gượng ngồi lên, thều thào:

- Sao biết chú ở đây?

- Cháu hỏi bà cụ ngoài chợ - Cô cười. Chú bị cảm nắng à?

Ông mệt mỏi gật đầu.

- Chú ăn gì chưa? - Cô lo lắng.

- Chưa, mệt nên chú không muốn ăn.

- Sao chú không nhờ bà Năm nấu cho bát cháo, rồi chú xông, sẽ khỏi ngay thôi.

Ông lắc đầu:

- Bà Năm cho chú ở nhờ đây rồi, chú không muốn phiền thêm nữa - Ông nhìn cô cười hiền lành.

Duyên yên lặng. Cô đứng lên ra ngoài, lát sau quay lại với bó lá xông, thuốc và gói cháo trên tay. Cô nhanh nhẹn đặt nồi lá xông lên bếp dầu ở góc phòng. Xông, ăn cháo và uống thuốc cảm vào, ông tỉnh táo hẳn ra.

Duyên ái ngại nhìn ông:

- Chú không còn người thân sao? - Cô khẽ hỏi, không dám nhìn vào mắt ông.

Ông yên lặng châm điếu thuốc, nhìn ra khoảng sân chật hẹp.

… Ngày đó ông là một chàng trai phong lưu và tài hoa. Ngày đi làm, đêm ông chơi đàn ở một quán rượu, 30 tuổi vẫn chưa lập gia đình. Ông thầm yêu một cô gái hay đến hát ở quán rượu... Mãi đến một ngày cô gái bị người tình bỏ rơi với cái thai trong bụng. Ông cưu mang và yêu thương hai mẹ con. Họ nên vợ chồng. Ngày kia ông đi về, căn nhà trống trơn, cô đã bỏ đi cùng với con gái nhỏ, để lại cho ông một bức thư với vài dòng cảm ơn và xin lỗi. Hai năm sau ông gặp tai nạn trong một đêm về say khướt, ông mất vĩnh viễn một bên chân...

- Cháu chỉ nên biết chừng đó thôi - Ông ngừng kể.

- Sao chú không lập gia đình lại? Còn bao nhiêu người phụ nữ tốt ở ngoài kia.

- Chú không đủ can đảm một lần nữa, âu cũng là số phận của một kẻ khóc mướn thương vay - Ông cười buồn rầu.

Duyên yên lặng. Cô nhìn vào mắt ông. Cô không thấy trong đó bão dông. Có lẽ lòng ông sóng đã yên, biển đã lặng. Ông với tay lấy cây đàn violin treo trên móc, chầm chậm kéo. Âm thanh xô dạt về. “Gọi nắng trên vai em gầy đường xa áo bay...”. Cô nhìn ra khoảng sân chật hẹp, từng giọt nắng thi nhau nhảy nhót... Cô thấy có cả giọt nắng nhỏ đang cõng những giấc mơ.

Duyên chào ông ra về.

- Vài hôm nữa chú đi rồi, sẽ rất lâu chú mới trở lại. Tạm biệt Duyên. Cảm ơn cháu thật nhiều. Chú sẽ không quên!

Bẵng đi tiếng đàn violin da diết không còn nơi góc chợ. Hôm Duyên tìm đến nhà bà Năm, cửa đóng im ỉm, những người ở dãy nhà trọ cũng đi hết cả. Duyên quay xe ra, có tiếng gọi:

- Cô gì ơi!

Duyên quay lại, là bà Năm. Bà kéo Duyên vào nhà, lục lọi một hồi bà trở ra, trên tay cầm chiếc hộp nhỏ:

- Của ông ấy, dặn nếu cô quay lại tìm ông thì chuyển cho cô.

Duyên run run mở chiếc hộp, một tờ giấy gấp tư rơi ra, trên đó nét chữ đều đặn rất đẹp: “Duyên ! Chú xin lỗi vì không chào Duyên trước lúc đi, chú ra đi lần này sẽ rất lâu. Chiếc đồng hồ này là kỷ vật của mẹ chú, đã theo chú hơn bốn mươi năm, giờ chú  tặng lại Duyên...”.

Bà Năm chậm rãi kể:

- Hai tháng trước ông ấy trở lại, ra chợ được ba ngày lại bệnh, nằm liệt giường hơn hai tuần sau thì ngồi dậy được. Ông đưa cho tôi cái này, dặn nếu cô quay lại thì gửi cho cô. Tối hôm đó ông ấy ngủ, sáng ra không dậy nữa. Tôi và hàng xóm láng giềng lo mai táng cho ông. Có lẽ ông ấy biết mình đi, nên gửi lại cho tôi ít tiền, nhờ cất giùm. Số tiền đó tôi lo mai táng cho ông - Nói rồi bà chép miệng thương cảm - Người đâu mà hiền lành. Tội nghiệp, đến cuối đời cũng không vợ không con.

Duyên mân mê chiếc đồng hồ nho nhỏ bằng đồng, xinh như quả quýt, được lồng vào một sợi dây chuyền dài. Cô mở nắp, kim đồng hồ chỉ đúng 3 giờ. Là giờ chú ra đi, có phải vậy không, cô thầm hỏi.

Duyên chào bà Năm ra về. Đến đầu chợ, cô dừng lại bên cây bàng rụng lá, một chiếc lá bàng phất phơ như bàn tay ai đang vẫy. Vọng lại từ đâu tiếng violin da diết. “Gọi nắng trên vai em gầy đường xa áo bay...”. Duyên ngơ ngác tìm quanh. Không có ai. Chỉ là ảo ảnh. “Vậy là chú đã đi”. Duyên thầm nghĩ, bên tai cô văng vẳng câu nói của ông hôm nào: “Âu cũng là số phận của một kẻ khóc mướn thương vay”. “Không sao chú à!” - Duyên an ủi - “chúng ta, ai mà chẳng qua một bận thương vay”. “Và cuối cùng còn gì? Còn lại gì không?” - ông khẽ hỏi. “Không còn gì” - Duyên thầm thì - “còn lại chút tình, yêu thương cho đi, nó sẽ lại quay về”.