Trẻ con ăn tết sớm

Thời ấy, cơm cao gạo kém, thiếu đói quanh năm nên ai cũng thèm ăn, nhất là những món ngon vật lạ chỉ tết mới có. Thành ra khi gia đình sửa soạn các thứ ra để làm bánh tết, ai cũng lăng xăng, hồi hộp, thèm thuồng. Hiểu được cái sự thèm khát vừa đáng thương vừa dễ thương của trẻ con, người lớn thường cho chúng dự phần bằng một chân... sai vặt.

Gói bánh tét thì trẻ con được giao phần lau lá, đưa lạt. Làm thịt heo thì cho xối nước, lấy dao. Làm bánh nổ thì cho lựa vỏ trấu, chà khuôn. Làm bánh in thì cho thổi lửa sấy bánh, đóng bao... Toàn là những việc vặt nhưng đứa nào cũng vui và tự hào ra mặt.

Thời ấy, dịch vụ là một khái niệm xa lạ. Muốn có bánh mứt thịt thà ăn tết, nhà nào cũng phải tự tích cóp chuẩn bị từ nhiều tháng trước; đến khoảng 20 - 23 tháng Chạp thì... tự xắn tay áo lên mà làm. Tất bật nhưng vui và thơm nức mùi... tết.

Theo mùa, theo lịch, tết tự khắc đến. Và, tết đến với mọi nhà còn nhờ vào sự chung tay thu xếp, chuẩn bị của mọi người, không kể trẻ già lớn bé gái trai...

Được giúp người lớn vun vén, sửa soạn cho một cái tết ấm áp, trẻ con vui vì thấy mình... quan trọng. Và quan trọng không kém, được dự phần vào những công việc ấy, chúng còn được thỏa sức hít hà những hương vị quyến rũ của tết. Hít hà cho vơi bớt cơn thèm, để xua đi ám ảnh thèm thuồng cho đến khi chính thức được cầm chiếc bánh đưa lên miệng ăn ngấu nghiến - thường là khi tết đã chính thức là tết sau bữa cúng giao thừa!...

Ấy là nói cho đúng bài bản, đúng... quy trình ăn tết, chứ thực ra, trẻ con đều được ăn tết - chính xác là được ăn các món ăn của tết, ngay khi tết chưa đến. Sau khi làm tròn vai của một chân sai vặt, trẻ con thường được người lớn thưởng công. Làm thức nào thưởng thức ấy. Và phần thưởng cũng không phải là thứ gì to tát mà chính là những phần dôi dư vụn vặt.

Như khi làm bánh in, những vụn bánh cắt mặt khuôn còn thừa ra, không đủ cả lượng và chất để làm nên hình một chiếc bánh, chúng trở thành phần thưởng cho trẻ con.

Gói bánh tét, bánh chưng, người lớn tính toán vừa vặn đâu vào đấy cả rồi nhưng khi gói, họ lại “cố tình” để thừa ra nhúm nếp, đủ để gói một cái bánh con con. Ấy là phần cho con nít, là phần con nít được quyền ăn trước.

Thịt heo cũng vậy. Mổ ra, tảng to miếng lớn vuông vức được chia đều cho những nhà chung phần, những rẻo xương thừa thịt vụn thì gom hết vào nồi cháo. Ai cũng được ăn, nhưng trẻ con thì luôn được ưu tiên ăn trước.

Được ăn những mẩu bánh, mẩu thịt vụn, những đầu thừa đuôi thẹo ấy khi tết còn chưa đến thì coi như là đã được ăn tết sớm rồi. Mà thật sự thì, dù chỉ là đồ vụn thức thừa thôi nhưng ngon vô cùng, ngon không tả được, ngon hơn cả khi được ăn một cái tết chính thức đậm đà và ngọt lịm sau đó mấy ngày...

Bây giờ, cuộc sống đã đủ đầy, tết trở nên “chật ních” với không chỉ những thứ bánh mứt truyền thống mà còn có bao nhiêu cao lương mỹ vị khác cùng đủ các thứ đặc sản Tây, Tàu. Dịch vụ đầy ra đó, cần gì thì nhấc điện thoại lên a lô một tiếng là có người phục vụ tận nhà ngay, miễn là mình đủ sức để ăn và có tiền để trả. Ngay cả những khi không phải là tết, chưa phải là tết, còn lâu lắm mới tết, muốn ăn những món đặc trưng ngày tết cũng chỉ cần a lô là có ngay...

Thành ra, bây giờ rất nhiều gia đình không còn thiết tha với việc tự tay làm lụng, chuẩn bị, tạo tác cho cái tết của nhà mình; không phải tất bật, xúm xít, lăng xăng làm thức nọ món kia chuẩn bị cho tết nữa. Mọi thứ đều có sẵn, tinh tươm, đầy đặn, bắt mắt... Trẻ con hết cơ hội được làm chân sai vặt, không có cơ hội được thậm thụt thèm khát hít hà... Và tất nhiên, chẳng thể có thịt vụn bánh thừa để mà nhâm nhi trong thòm thèm và háo hức chờ tết...

Những cái tết sớm kiểu ấy giờ đây chỉ còn trong ký ức của một lớp người đã, đang và bắt đầu già đi cùng thời gian...