Không chủ quan với bệnh dại

Bác sĩ Huỳnh Công Quang - Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết, bệnh dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do virus dại gây nên. Virus dại chủ yếu được lây truyền từ nước bọt của các loài động vật bị dại sang người thông qua vết cắn hoặc vết trầy xước trên cơ thể con người. Người nhiễm virus dại khi đã lên cơn dại thì tỷ lệ tử vong là gần như 100%. 

Mặc dù vậy, bệnh dại hoàn toàn có thể ngăn ngừa nếu người bị động vật nghi dại cắn được tiêm phòng vắc xin đúng và đầy đủ. Những trường hợp chủ quan không tiêm phòng cũng như theo dõi động vật sau khi cắn có nguy cơ cao sẽ phát dại. “Hiện nay, trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số người dân vẫn nghĩ lệch lạc là bị chó dại cắn mà đi tiêm phòng vắc xin dại thì dễ bị ngu dốt. Vì thế, họ đã tìm đến thầy lang, thầy gia truyền để cào thử có phải bệnh dại hay không rồi bốc thuốc nam về uống. Ngoài ra, vẫn còn một số người nghĩ là chó con, chó nhà nuôi cắn nên không tiêm phòng và thực tế đã có nhiều gia đình phải đau đớn bất lực trước cơn dại của người thân sau một thời gian “chạy theo” thầy lang để chữa trị. Vết thương vốn dĩ không thể nói lên được con chó có mang bệnh hay không. Việc nhờ thầy lang kiểm tra là vô cùng sai lầm” - bác sĩ Quang nói. 

Sau khi người bị động vật dại cắn, thời gian ủ bệnh từ 20 ngày đến 1 năm (trung bình khoảng 2 tháng). Vết thương càng nặng, càng gần các đầu mút thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn. Ngược lại, nếu vết thương nhẹ, xa thần kinh trung ương, “đoạn đường” di chuyển của virus lên đến não và thời gian ủ bệnh sẽ dài hơn. Ngay khi bị nhiễm virus, nếu không tiêm vắc xin dại kịp thời, triệu chứng đầu tiên của người bệnh là đau đầu, sốt, mệt mỏi, cảm giác tê và đau ngay tại vết thương. Khi virus xâm nhập sâu vào não bộ (thể viêm màng não), người bệnh bắt đầu có biểu hiện mất ngủ, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ gió, mắt long sòng sọc, tăng tiết nước bọt, hạ huyết áp. Bệnh tiến triển tăng đến mức người bệnh không thể uống nước, không nuốt được, ăn uống trở nên cực kỳ khó khăn. Ở thể này, người bệnh sẽ chết chỉ sau 1 tuần kể từ ngày phát bệnh. Thể bại liệt ít gặp hơn, thể này khiến người bệnh tê liệt toàn bộ cơ thể, rối loạn tiểu tiện, đại tiện, liệt tay, chân. Người bệnh sẽ tử vong ngay nếu liệt lan đến cơ hô hấp. Khi phát dại, bệnh nhân tỉnh táo hoàn toàn cho đến lúc chết.

Cần tiêm vắc xin kịp thời

Theo bác sĩ Quang, nếu không may bị chó, mèo hoặc động vật hoang dã cắn, những việc cần phải làm là rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch liên tục. Đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh dại khi bị chó, mèo cắn, là xử lý bằng phương pháp vật lý nhằm loại bỏ bớt vi rút dại. Sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70% hoặc cồn iod, không được đắp hoặc bôi bất cứ thứ gì khác lên vết thương vì dễ gây nhiễm trùng. Đây là xử lý bằng phương pháp hóa học nhằm diệt bớt vi rút dại. Hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương, không được khâu vết thương, chỉ khâu da muộn sau 3 - 5 ngày nhằm hạn chế sự xâm nhập của vi rút dại vào cơ thể. Nếu vết thương dập nát nhiều thì có thể uống thuốc kháng sinh phòng nhiễm trùng, thuốc giảm đau, tuyệt đối không được dùng thuốc nhóm corticoit (Dexa, Pred...). Người bị động vật cắn cần đến ngay trung tâm y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại càng sớm càng tốt, tiêm kết hợp của vắc xin và huyết thanh theo khuyến cáo của cán bộ y tế.

Trước đây, các vắc xin sử dụng trong tiêm phòng dại là vắc xin thế hệ cũ, được sản xuất từ não chuột với độ tinh khiết không cao, còn tồn đọng nhiều tế bào tồn dư từ não chuột, gây ra các biến chứng về thần kinh, khiến người bệnh suy giảm trí nhớ. Ngày nay, vắc xin dại được cải thiện vượt bậc với sự xuất hiện của vắc xin tiêm phòng dại thế hệ mới. Đây là những loại vắc xin được kiểm định an toàn và đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều. Ngoài lợi ích ngăn ngừa bệnh dại, vắc xin tiêm phòng dại thế hệ mới hoàn toàn không gây hại và không ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng. Sau khi tiêm vắc xin dại, người bệnh cần tránh làm việc quá sức, tuyệt đối không uống rượu và các chất kích thích, không được dùng các thuốc làm giảm miễn dịch như corticoid trong vòng 6 tháng. Ngoài ra, người bệnh có thể ăn uống bình thường như một người khỏe mạnh. Việc đảm bảo các chất dinh dưỡng, ăn uống nghỉ ngơi hợp lý sẽ đảm bảo cơ thể được phục hồi nhanh chóng. Trong trường hợp phát hiện cơ thể có các phản ứng lạ sau khi tiêm vắc xin như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu…  cần đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời.