"Cú hích" cho sự sáng tạo

Dù có giải thưởng hoặc được hỗ trợ hay không, thì các nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ nhiếp ảnh, họa sĩ, nhạc sĩ… cũng không ngừng sáng tạo. Nhưng nếu nhận được hỗ trợ hoặc có nhiều giải thưởng ra đời, thì họ sẽ được tiếp thêm động lực.

1. Những lúc trà dư tửu hậu, các văn nghệ sĩ xứ Quảng chuyện trò rằng, cảm hứng sáng tạo của văn nghệ sĩ dĩ nhiên không phải từ những giải thưởng, nhưng rõ ràng, những giải thưởng hoặc sự hỗ trợ đã tiếp thêm động lực tinh thần và khuyến khích họ sáng tạo.

Khi gửi tác phẩm dự giải thưởng hoặc tham gia chương trình hỗ trợ nào đấy, văn nghệ sĩ phải chỉn chu, kỹ lưỡng, trau chuốt… tác phẩm của mình hơn, từ việc chọn đề tài, nội dung đến hình thức thể hiện.

Riêng với Quảng Nam, cùng với Giải thưởng VH-NT Đất Quảng xét tặng 5 năm một lần và Tặng thưởng VH-NT Quảng Nam hằng năm, thì chính sách hỗ trợ sáng tạo và phổ biến tác phẩm văn học, nghiên cứu về Quảng Nam giai đoạn 2017 - 2025 đã tạo điều kiện để các tác giả trong và ngoài tỉnh có thêm nhiều nhiều tác phẩm, công trình có chất lượng.

Ngoài yêu cầu phải có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật; phong phú, đa dạng về loại hình và ngôn ngữ nghệ thuật, có tác dụng xây dựng tâm hồn, đạo đức, để được xét hỗ trợ, các tác phẩm văn học, nghiên cứu văn hóa phải có giá trị định hướng thẩm mỹ và hình thành nhân cách, lối sống; đặc biệt, phải góp phần xây dựng con người Quảng Nam phát triển.

Nhiều tác phẩm đã xuất bản từ chính sách hỗ trợ của UBND tỉnh cho thấy, các tác giả chọn đúng đề tài, lĩnh vực cấp thiết của tỉnh đang quan tâm, như các đề tài về truyền thống văn hóa, di sản văn hóa, lịch sử đấu tranh cách mạng của Quảng Nam.

Công cuộc đổi mới xây dựng và bảo vệ quê hương; nông nghiệp, nông dân và nông thôn; công nghiệp hóa - hiện đại hóa; sự nghiệp phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội trong thời kỳ mới; những nhân tố tích cực, những con người tiêu biểu trong đời sống văn hóa xã hội của tỉnh; đề tài về thiếu nhi; văn hóa các dân tộc, miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh cũng được nhiều tác giả quan tâm khai thác.

Những năm qua, nhiều văn nghệ sĩ thâm nhập thực tế, tìm hiểm về lịch sử đấu tranh cách mạng, tìm hiểu về nông thôn, về đời sống đồng bào dân tộc thiểu số, về thiếu niên nhi đồng và có những tác phẩm giá trị, nhằm kiếm tìm tư liệu, sáng tạo những tác phẩm tham gia đề án.

Một thành viên ban thẩm định đề án hỗ trợ sáng tạo và phổ biến tác phẩm văn học, nghiên cứu về Quảng Nam cho biết, số lượng và chất lượng bản thảo tăng dần qua từng năm, bám sát yêu cầu sáng tác, nghiên cứu về mảnh đất, văn hóa, con người Quảng Nam. Trong khi đó, một tác giả nhận được sự hỗ trợ từ đề án năm 2021 nói rằng, đây chính động lực để chị viết tác phẩm có chất lượng và xuất bản sách.

2. Quan tâm đến sự phát triển VH-NT, nhiều giải thưởng, cuộc thi về sáng tác VH-NT ra đời, đã tạo động lực to lớn cho người sáng tác.

Nhà văn xứ Quảng Nguyễn Nhật Ánh, thành viên ban giám khảo Giải thưởng văn học Kim Đồng, mới đây đã nói tại lễ công bố thành lập giải thưởng: “Cuộc sống của các nhà văn không xoay quanh các giải thưởng, đương nhiên. Không có các giải thưởng thì họ vẫn viết, vì niềm đam mê sáng tạo, lòng yêu nghề. Nhưng giải thưởng cũng tạo ra sự khích lệ với nhà văn vì họ được công nhận nỗ lực làm nghề của họ, đem lại niềm vui, sự khích lệ cho các nhà văn”.

Đối với giải thưởng văn học năm 2023, Hội Nhà văn Việt Nam tiếp tục “mời” tác giả và bạn đọc trong nước phát hiện, giới thiệu, tự đề cử tác phẩm văn học xuất sắc để tránh bỏ sót những tác phẩm văn học hay trong công tác xét giải thưởng hằng năm.

Hay như ở lĩnh vực nhiếp ảnh, cùng với các giải thưởng trong nước, thì các giải thưởng quốc tế tạo cảm hứng rất lớn cho nhiếp ảnh gia. “Giải thưởng nhiếp ảnh chính là một trong những minh chứng rõ ràng, cho thấy sự quyết tâm, sự cống hiến, niềm đam mê và kỹ năng của các nhiếp ảnh gia, nhất là các giải thưởng danh giá tầm quốc tế” - một nhiếp ảnh gia từng gửi tác phẩm dự giải thưởng nhiếp ảnh nói.

Nhiều giải thưởng nhiếp ảnh được các hội viên Chi hội Nhiếp ảnh Quảng Nam chinh phục như cuộc thi ảnh nghệ thuật quốc tế những năm qua (các NSNA Đặng Kế Đức, Huỳnh Hà, Phan Vũ Trọng, Phan Trọng Đạt…); các NSNA Huỳnh Hà, Trần Công… cũng đoạt giải thưởng nhiếp ảnh xuất sắc trong nước năm 2021, 2022…

Gần 10 năm nay, tạp chí Heritage liên tục tổ chức giải thưởng nhiếp ảnh Heritage - hành trình di sản nhằm quảng bá hình ảnh đất nước, cuộc sống, con người Việt và vinh danh các tác giả, các NSNA.

Dù phải trả phí mới được tham gia giải thưởng nhiếp ảnh quốc tế (IPA), nhưng giải thưởng này thu hút rất nhiều nhiếp ảnh gia trên thế giới và giá trị giải thưởng khá lớn (10 nghìn USD cho giải nhất và tiền thưởng ở từng hạng mục).

Giải thưởng hay các chương trình, đề án hỗ trợ là để tôn vinh tác giả, người sáng tạo, nhưng suy cho cùng, là để phục vụ người thụ hưởng (người xem, nghe, đọc…).

Riêng với Quảng Nam, thực hiện tốt chính sách hỗ trợ sáng tạo và phổ biến tác phẩm văn học, nghiên cứu về Quảng Nam giai đoạn 2017 - 2025 là góp phần thực hiện Nghị quyết số 23 ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới.