"Đằng sau những nụ cười"

“Đằng sau những nụ cười” (NXB Văn học, 2015) – quyển hồi ký đầu tay của ca sĩ Khánh Ly. Sách có 55 câu chuyện nhỏ được viết trong những nhớ quên của bức tranh ký ức, là những đắng cay và hạnh phúc của Khánh Ly cùng cuộc đời. Khi tôi cầm quyển sách trên tay, cảm xúc khó tả lắm. Hồi tôi bảy, tám tuổi đã được nghe Khánh Ly hát qua những băng cát- sét. Lúc đó không phải nghe vì thích, mà vì chị gái tôi yêu giọng ca Khánh Ly nên ngày nào chị cũng mở loại nhạc ấy, nghe nhiều thành thói quen, rồi thích.  Lớn lên đi học, đi làm, đi qua bao chật vật của đời sống, sau những buồn, vui, sướng khổ tôi cũng chỉ nghe mỗi Khánh Ly hát.

Thành ra, trước khi đọc được quyển sách này, tôi đã từng tự hỏi và rất tò mò muốn biết cuộc sống của người đàn bà nổi tiếng sau ánh đèn sân khấu như thế nào? Và khi gấp cuốn sách lại thì sự ngưỡng mộ về Khánh Ly của tôi càng lớn hơn. Bà viết hay, rất tự nhiên. Dù xa quê hương rất lâu, nhưng tiếng Việt của Khánh Ly vẫn rất tươi mới, trong sáng và luôn có sự hài hước, khôn khéo. Xuyên qua hơn 300 trang sách là những câu chuyện mà Khánh Ly tự nhận là “lẩm cẩm, nhỏ nhặt của một người đàn bà bình thường” được kể với giọng điệu nhỏ nhẹ, tinh tế, người đọc sẽ có cơ hội được hiểu thêm về những góc khuất trong cuộc đời của một nữ ca sĩ tài danh. Đó là yêu thương xen lẫn sự ân hận, tiếc nuối với người chồng đã gắn bó với bà suốt gần 40 năm; là những kỷ niệm đáng trân trọng suốt cuộc đời 50 năm ca hát và cả những nỗi buồn, niềm vui nhỏ nhặt thường ngày trong cuộc sống của một người đàn bà. Cũng từ lời kể của Khánh Ly, giai đoạn trong lịch sử âm nhạc Việt Nam 1969 -1975 được phác họa. Là những kỷ niệm sâu sắc với cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn – người mà Khánh Ly tự nhận rằng “giữa chúng tôi có một thứ tình cảm khác cao hơn tình yêu”, như bà viết: “Một hôm tôi hỏi Sơn: “Sống trong đời mình cần phải có gì?” Sơn cười, ngón tay dài khẽ đẩy cái gọng kính đang trễ xuống. Câu trả lời ngắn gọn: “Cần có một tấm lòng” . Tôi nhìn Sơn: “Một tấm lòng?”. Ở giữa thế kỷ này, giữa thời gạo châu củi quế, giữa thời giá trị con người được đánh giá bằng áo quần, nhà cửa, vòng vàng, hột xoàn... Một tấm lòng để làm gì? Sơn nhìn tôi, ngón tay lại đẩy cao gọng kính. “Sống trong đời ta luôn phải sống với một tấm lòng, dù không để làm gì cả, dù chỉ để... gió cuốn đi”.

Điều tôi thích nhất khi đọc “Đằng sau những nụ cười” là cách bà kể về chồng, và cách bà yêu chồng. Tôi tìm được sự đồng cảm với bà khi đọc những dòng này: “Đến khi không còn thấy nhau nữa, tôi hối hận vì yêu chồng chưa đủ, đền bù cho anh chưa đủ”; “Hình như chưa bao giờ mình nói yêu nhau. Nếu bây giờ em nói, có kịp không”…

Còn nhiều thứ tôi cóp nhặt được từ trang sách của bà - giọng hát tôi yêu nhất. Tôi thấy tâm tịnh hơn sau những vô thường của cuộc đời, giống như lời tâm nguyện của bà “Ráng sống cho tử tế đi sẽ an lành, rằng sống cho tử tế thì đâu cũng là quê hương, lúc nằm xuống lòng sẽ rất bình an”. Quả thật, nếu được thế, sẽ rất bình an.

Với Khánh Ly, dẫu đi qua bao thăng trầm của cuộc đời vẫn vẹn nguyên một trái tim khao khát “muốn được mãi mãi làm một người Việt Nam… nguyên vẹn hình hài…”

BÌNH CHI