Từ quy chế phối hợp, tăng cường công tác điều tra, khảo sát song phương theo các nội dung đề án thỏa thuận giữa Chính phủ hai nước, việc giải quyết các vấn đề về người di cư tự do và kết hôn không giá thú ở vùng giáp biên Quảng Nam - Sê Kông (Lào) cơ bản được đảm bảo, góp phần giữ vững ổn định khu vực biên giới.
Những đánh giá này được thể hiện trong báo cáo về kết quả thực hiện Thỏa thuận giữa Chính phủ Việt Nam và Lào về giải quyết các vấn đề liên quan người di cư tự do và kết hôn không giá thú ở vùng biên giới hai nước, vùng biên giới Quảng Nam - Sê Kông, giai đoạn 2013 - 2019, được tổ chức tại TP.Tam Kỳ vào cuối tuần qua, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Đình Tùng.
Theo ông Nguyễn Ngọc Kim - Phó Giám đốc Sở Ngoại vụ, từ các nội dung của Quyết định số 2627/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án thực hiện Thỏa thuận của hai Chính phủ trong việc giải quyết các vấn đề về người di cư tự do và kết hôn không giá thú ở khu vực biên giới Việt Nam - Lào, những năm qua, Sở Ngoại vụ đã chủ trì, phối hợp với các ngành và địa phương liên quan tham mưu UBND tỉnh triển khai thực hiện các nội dung trong Thỏa thuận.
Trên cơ sở đề xuất của Sở Ngoại vụ, UBND tỉnh đã có công văn gửi Bộ Ngoại giao - cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về việc cử 1 đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh tham gia thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương trong thực hiện Thỏa thuận chung giữa hai Chính phủ. Đồng thời, đề nghị Trung ương ban hành quyết định thành lập Tổ chuyên viên thực hiện Thỏa thuận của tỉnh, trực tiếp làm nhiệm vụ điều tra, khảo sát và lập danh sách người Lào di cư tự do và kết hôn không giá thú trong vùng biên giới của tỉnh.
Nhập quốc tịch Việt Nam cho 20 người Lào
Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh hiện có 24 người Lào đang sinh sống, trong đó có 10 người di cư tự do và 14 người kết hôn không giá thú; 21 trường hợp người Việt Nam sinh sống ở Lào, chủ yếu là đồng bào các dân tộc thiểu số kết hôn không giá thú với người Lào ở vùng giáp biên giữa hai tỉnh Quảng Nam - Sê Kông. Đến nay, Quảng Nam đã thực hiện đăng ký khai sinh cho 20 trường hợp và đăng ký kết hôn cho 10 trường hợp (trong đó có 1 trường hợp đã mất do đau ốm và được báo cáo Bộ Tư pháp đăng ký khai tử theo quy định). Tất cả công dân này đều được cho nhập quốc tịch Việt Nam theo Quyết định số 1148/QĐ-CTN ngày 3.7.2019 của Chủ tịch nước.
Theo ông Kim, giai đoạn 2013 - 2019, Tổ chuyên viên liên hợp của hai tỉnh Quảng Nam và Sê Kông đã phối hợp triển khai thực hiện được 4 đợt điều tra, khảo sát song phương tại địa bàn các cụm bản của huyện Đắc Chưng, Kà Lừm (tỉnh Sê Kông) và huyện Nam Giang, Tây Giang (Quảng Nam).
Từ cuộc điều tra, khảo sát này, lực lượng chức năng của hai tỉnh đã tiến hành xác minh cụ thể về hồ sơ gốc đối với các trường hợp người Việt Nam di cư tự do và kết hôn không giá thú đang sinh sống trong vùng biên giới của tỉnh Sê Kông và ngược lại, giúp lãnh đạo hai tỉnh thống nhất danh sách báo cáo Đoàn đại biểu biên giới hai nước xem xét giải quyết đảm bảo theo quy định Thỏa thuận giữa Chính phủ hai nước.
Cùng với công tác điều tra, khảo sát của Tổ chuyên viên, UBND tỉnh cũng đã chỉ đạo Sở Tư pháp phối hợp với các ngành và địa phương biên giới tổ chức các buổi tuyên truyền, quán triệt các nội dung trong Thỏa thuận đến với cán bộ, đồng bào ở vùng giáp biên nắm bắt chủ trương. Đồng thời, hướng dẫn cụ thể cho cán bộ ngành tư pháp địa phương biên giới nắm rõ các quy định để triển khai thực hiện theo đúng tinh thần thỏa thuận.
Ngoài ra, Sở Tư pháp cũng đã xây dựng cuốn sổ tay song ngữ Việt - Lào để hướng dẫn cán bộ và đồng bào biên giới thực hiện hiệu quả các nội dung đề ra. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, do phía tỉnh Sê Kông gặp khó khăn về kinh phí, cũng như hạn chế về nguồn nhân lực, điều kiện đi lại khó khăn nên quá trình điều tra, khảo sát còn chậm so với thời gian, lộ trình đề ra ban đầu. Vì thế, dẫn đến việc Chính phủ hai nước phải đàm phán và thống nhất gia hạn thời gian thực hiện các nội dung của Thỏa thuận.
Ghi nhận và biểu dương những kết quả đã đạt được của Tổ chuyên viên thực hiện Thỏa thuận của tỉnh trong việc triển khai thực hiện các nội dung Thỏa thuận giữa Chính phủ hai nước, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Đình Tùng lưu ý các ngành chức năng cần rà soát các nội dung còn tồn đọng, hoàn tất các thủ tục cấp giấy tờ về hộ tịch, giấy tờ tùy thân liên quan đảm bảo theo quy định của pháp luật. Đồng thời đẩy mạnh các hoạt động nhằm hạn chế tình trạng phát sinh trong vấn đề di cư tự do và kết hôn không giá thú ở khu vực biên giới.