Không nghèo mới được công nhận văn hóa!

Tiêu chí công nhận tộc họ văn hóa tại Quảng Nam đã ban hành hơn 5 năm, song số lượng tộc họ được công nhận không nhiều.

Huyện Điện Bàn có số họ là 957, số tộc là 1.125, trong đó có nhiều tộc họ nổi tiếng, làm được rất nhiều việc, được xã hội ghi nhận. Tuy nhiên khi được hỏi “Việc công nhận tộc họ văn hóa ở đây ra sao?” thì câu trả lời là khó khăn, gần như đứng im, chỉ có vài tộc họ ở Điện Phong, Điện Nam Bắc, Điện Thắng Trung được công nhận. Lý giải việc này, ông Nguyễn Phước Mười - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện cho biết, không có bảng điểm, sao đánh giá, công nhận được. “Bảng điểm trên ai ban hành?”. Tiêu chí đánh giá, công nhận tộc họ văn hóa là do Sở VH-TT&DL làm tham mưu, UBND tỉnh ký. Mà đã thế thì sở phải định ra bảng điểm cụ thể. Việc công nhận tộc họ văn hóa  là của chính quyền, bởi Chủ tịch UBND xã ra quyết định công nhận, thì làm sao cho rằng Mặt trận phải là đơn vị đứng ra chấm điểm, định ra  thang bậc?”. Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL - Nguyễn Hoàng Bích nói: “Đó là trách nhiệm của MTTQ, vì là cơ quan chủ công việc này”. Ông Mười thì nói: “Gia đình văn hóa, thôn văn hóa cũng do Chủ tịch UBND xã công nhận, thì sao dòng tộc thì của MTTQ?”.

Muốn công nhận tộc văn hóa, trước hết phải xây dựng tộc ước, làm lễ phát động. Chưa hết. Trong số các tiêu chí công nhận tộc họ văn hóa, tại tiêu chí thứ 3 quy định: “…Đảm bảo trong gia tộc không có ai thuộc diện hộ nghèo”. “Chính câu này làm cho các tộc sợ” - ông Mười nói. Thử hỏi một tộc có hàng trăm  hộ, làm sao không có hộ nghèo? Một xã được công nhận văn hóa có dưới 5% hộ nghèo. Bây giờ xét các tộc văn hóa trong xã đó, dứt khoát không dính đến con số nghèo kia mới được. Nhưng nếu công nhận, ai đảm bảo không xảy ra soi mói, đố kỵ, coi thường nhau giữa tộc này với tộc kia và vô hình đẻ ra một cái nhìn lệch lạc: Không nghèo mới được công nhận văn hóa và ngược lại, kiếp nghèo là vĩnh viễn không được văn hóa.

Tiêu chuẩn, tiêu chí đã ban hành thì phải làm, nhưng thấy sai thì nên sửa, bởi không lý thuyết nào thắng nổi thực tế.  Đa số các dòng tộc  cho rằng,  tỉnh nên nhìn nhận lại vấn đề đã nêu để quy định công nhận tộc họ văn hóa được thực hiện dễ dàng. Lâu nay không có quy định trên thì các dòng tộc, với tinh thần tự tôn, vẫn hoạt động tốt với  sự ảnh hưởng rất lớn đối với các thành viên trong gia tộc, từ việc kêu gọi con cháu chăm  ngoan, học giỏi, không phạm pháp đến lo làm ăn , tương thân tương ái.   Tặng danh hiệu văn hóa, là khuyến khích các dòng tộc giữ gìn, phát huy truyền thống dòng tộc. Nhưng, danh hiệu không phải là tất cả, cũng không phải là sức ép để các dòng tộc... đứng nhìn và xa lánh.

TRUNG VIỆT