Kịch trần

Khi Bộ Tài chính thừa lệnh Thủ tướng ký tờ trình gửi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo nghị quyết về biểu thuế bảo vệ môi trường (BVMT), trong đó đề xuất tăng kịch khung thuế đối với giá xăng (tăng 1.000 đồng/lít, lên mức tối đa 4.000 đồng/lít), lập tức nổ ra những bình luận đa chiều. Một phần cũng vì xăng A95 vừa tăng giá lên 21.110 đồng/lít cách đây chưa lâu.

Xăng dầu là mặt hàng tiêu thụ đặc biệt, có sức “điều chỉnh” và góp phần đẩy giá thành các sản phẩm khác tăng theo, rồi chi phí sản xuất tăng, lợi nhuận hụt đi, nền kinh tế giảm sức cạnh tranh và tăng nguy cơ lạm phát… Còn “nhìn” ở góc hẹp hơn, với mỗi gia đình, hầu bao và các bữa cơm trên bàn ăn của họ sẽ bị đụng chạm. Vì thế, như thường lệ, thông tin tăng giảm giá xăng dầu luôn được người tiêu dùng quan tâm đặc biệt.

Tất nhiên, Bộ Tài chính luôn đưa ra các căn cứ. Giá bán lẻ xăng, dầu ở Việt Nam đang ở mức thấp so với các nước có chung đường biên giới, trong ASEAN và châu Á, thấp hơn 120 nước kể cả Lào, Campuchia, Trung Quốc, Singapore, Philippines… Thuế BVMT đối với một số hàng hóa cũng đang ở mức thấp, nên điều chỉnh tăng thuế nhằm nâng cao hơn nữa trách nhiệm, nhận thức đối với môi trường, khuyến khích sử dụng tiết kiệm, sử dụng sản phẩm thay thế, thân thiện với môi trường. Lợi ích quốc gia cũng được đặt ra trong điều kiện hội nhập sâu (cắt giảm dần thuế nhập khẩu, cam kết về BVMT)… Có cả yếu tố tăng thu ngân sách được diễn đạt bằng cụm từ “động viên hợp lý đóng góp của xã hội”. Khâu triển khai dự thảo xem ra cũng rất chặt chẽ, khi Bộ Tài chính cho biết đã nhận được 60 ý kiến tham gia của bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, hiệp hội, tổ chức khác…, trong đó 40/60 ý kiến “nhất trí hoàn toàn”.

Nhưng cuộc sống có những “lý lẽ” riêng của nó.

BVMT là trách nhiệm của mọi người, mọi lĩnh vực, chịu tác động từ nhiều hướng, nhiều sản phẩm. Để giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm môi trường, không chỉ có công cụ thuế, phí mà cần phải sử dụng các công cụ khác. Tiếc rằng, dù nhìn nhận vấn đề này, nhưng vẫn không thấy Bộ Tài chính đề cập các “công cụ khác”.

Giá thành mỗi lít xăng (cùng với dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn, mỡ nhờn, dầu hỏa nằm trong nhóm tăng thuế) dự kiến sẽ tăng thêm kể từ ngày 1.7 tới, quyết định thuộc về Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Lần đầu tiên, thuế BVMT được Chính phủ đề xuất ở mức cao nhất trong khung thuế suất, báo chí gọi là “kịch trần”. Vấn đề đặt ra, là liệu đã “sòng phẳng” với thực tế cuộc sống chưa, khi điều kiện kinh tế - xã hội còn hạn chế, thu nhập của người dân còn thấp và nhiều khoản phí khác đang đè nặng…

Đôi khi phải nghĩ đến hình ảnh những nông dân mất mùa dưa hấu dọc Quảng Nam, Quảng Ngãi đang chờ “giải cứu” sẽ phải… đổ xăng với giá mới để chở dưa ế ẩm đi bán.

C.B.L