Má heo & đầu gà

Trong dịp kỷ niệm Ngày doanh nhân Việt Nam năm nay, nhiều nơi tổ chức các hoạt động nhằm động viên, biểu dương những đóng góp to lớn của giới doanh nhân, doanh nghiệp đối với nền kinh tế - xã hội của đất nước. Hòa trong không khí đó, tỉnh Quảng Nam đã trao tặng danh hiệu “Doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu” lần thứ II – 2014 cho 31 doanh nhân và 40 doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn. Chủ tịch UBND tỉnh Lê Phước Thanh đánh giá rằng, đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp thực sự là lực lượng xung kích, nòng cốt trong các chương trình phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Vì vậy, chính quyền cam kết sẽ tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, minh bạch để tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, doanh nhân phát huy tối đa tài năng, trí tuệ và năng lực sản xuất kinh doanh. Dĩ nhiên cam kết mà không hành động cũng vô nghĩa, và cũng trong dịp này, cuộc đối thoại định kỳ đầu tiên giữa lãnh đạo tỉnh với doanh nghiệp đã được mở. Tại cuộc gặp gỡ đối thoại này, các doanh nghiệp đã có cơ hội trình bày thẳng thắn với lãnh đạo tỉnh những khó khăn, cản ngại trong sản xuất kinh doanh, như về thủ tục và tiền thuê đất, vay vốn ngân hàng, cơ sở hạ tầng vào một số cụm công nghiệp thiếu đồng bộ,  việc ký quỹ bảo đảm thực hiện dự án và thất thu thuế kinh doanh vận tải v.v.

Chia vui cùng giới doanh nhân nhưng không thể không ngẫm nghĩ về những khó khăn thách thức còn ở trước mặt. Ở tầm vĩ mô, ông Cao Viết Sinh, chuyên gia cao cấp, nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư bộc bạch nỗi “lo lắng” khi lượng doanh nghiệp giải thể vẫn tăng 13,8% so với năm ngoái, tương ứng khoảng 48.330 doanh nghiệp trong cả nước giải thể. Vì sao giải thể? Vì một số doanh nhân không muốn “bon chen” nữa, nhưng nguyên do chính là vì sản xuất kinh doanh không hiệu quả, vỡ nợ… Chúng tôi nhớ lại, từng có gói hỗ trợ doanh nghiệp đến mấy chục nghìn tỷ đồng, tuy nhiên việc tiếp cận vốn cùng quá trình tái cơ cấu sản xuất kinh doanh hết sức khó khăn. Đặc biệt thị trường bị biến động khiến nhiều doanh nghiệp phải lao đao nếu không tìm được đầu ra sản phẩm, không chuyển hướng kinh doanh kịp thời. Chẳng hạn như năm nay các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, mủ cao su, gặp khó khăn ngay khi thời tiết chính trị đối ngoại giữa Việt Nam và Trung Quốc căng thẳng. Trong tầm nhìn địa phương như Quảng Nam, dù có đến 4.400 doanh nghiệp nhưng phần đông là doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng lực vốn và thị trường đều hạn chế thì khó khăn còn bội phần.

Xoay sở trong thị trường sức cung lẫn cầu còn yếu cùng những ách tắc về nguồn vốn đầu tư khiến cho nhiều doanh nghiệp đành phải chọn giải pháp “béo đầu gà hơn béo mà heo”. Nghĩa là cái má heo tuy béo hơn đầu gà nhưng cần vốn lớn, đầu tư dài ngày, nợ chồng lên nợ nên đành chịu khó kiếm dự án nào đầu tư vốn ít, thanh toán nhanh mà làm. Ở Quảng Nam, một doanh nghiệp xây dựng từng có đến hàng trăm xe tải như Tân Nhật Minh, nhưng vì làm ăn khó cũng phải bán phương tiện và chuyển hướng kinh doanh. Đó là chưa kể tình trạng như ông chủ doanh nghiệp này bộc bạch, chỉ có một cái đầu không còn gàu mà phải đi gội năm, bảy lần, nhậu ba, bốn cữ mỗi ngày vì “quan hệ” đãi khách mới có mối mà làm. Hoàn toàn không có ý khoác lên cái nhìn bi quan với câu chuyện làm ăn của doanh nghiệp, vì nền kinh tế 9 tháng qua có tăng trưởng khá, nhưng rõ ràng triển vọng cho sự đột phá mạnh mẽ là chưa thể lạc quan. Vấn đề tái cấu trúc nền kinh tế, nợ công, nợ xấu ngân hàng, chuyện mở rộng thị trường, gia tăng hàm lượng nội địa hóa trong công nghệ… vẫn còn bộn bề nỗi lo. Xây dựng thương hiệu mạnh cho doanh nghiệp đủ sức cạnh tranh quốc tế là không dễ dàng. Còn ở Quảng Nam, thương hiệu doanh nghiệp đạt tầm quốc gia đếm không quá mười đầu ngón tay.

Không dám chọn “cái má heo” thì miếng béo bở lớn sẽ phải dành cho người khác. Chọn cách “đánh du kích” với những dự án nhỏ lẻ thì đúng là chỉ kiếm được chút “béo đầu gà”, khó mà đột phá cả lượng và chất.

ĐĂNG QUANG