Mùi bùn

Bất chợt một hôm dừng xe bên đường, trước mặt là cánh đồng ruộng quê trải rộng ra trước mắt, lòng tôi chợt bâng khuâng khi khứu giác chạm phải mùi vị đã thấm vào máu thịt. Dù đó là lúc ruộng đồng đang mùa gặt, hay có thể là đang cày ải để làm vụ mới, với tôi, cái mùi bùn đất dậy lên một nỗi niềm  vừa ngọt ngào, vừa mằn mặn nơi đầu môi, đuôi mắt. Lắm khi rong ruổi cùng bạn bè, tôi đột ngột dừng chân khi khói đồng bay lên từ ruộng, hay khi cảm nhận được mùi bùn đang bao trùm cả không gian. Nhiều người đâu biết rằng chính những lúc ấy, tôi như tìm lại được chút gì đó quý giá, thiêng liêng lắm của đời mình. Bởi giữa cuộc sống xô bồ bon chen, nhiều lúc chỉ mong ngập trong bùn đất để thấy mình còn là chính mình…

Ngày giữ bò, thả diều chạy trên những cánh đồng, những bờ ruộng cũng đã qua như một mảng ký ức trong đời tôi. Nhưng nhiều lúc nhiều đêm ngùi ngùi, lại nhớ, lại thương thằng bé ốm yếu, nghịch ngợm ẩn hiện trên mảnh ruộng quê nghèo. Đó có lẽ là khoảng thời gian ngây thơ nhất, và cũng đẹp nhất với tôi, cũng như với những đứa trẻ cùng làng. Mùa nắng, thả bò, làm diều rồi cứ theo cánh diều giấy mà chạy băng băng. Ngày bình yên, mùa cũng bình yên rất đỗi. Đôi chân trần của tôi nhiều khi không để ý, trượt té xuống ruộng lúa mới lên đòng. Lúc ấy, cả người lấm lem trong bùn đất. Chỉ sợ một điều rằng ba mẹ la, chứ lòng vẫn thấy vui chi lạ. Đó là những lần đầu tiên trong đời tôi ngập mình trong bùn nước. Trong khi đó, với ba mẹ và những bà con nông dân quê tôi là chuyện thường ngày.

Rồi mùa gặt, cũng là mùa tát cá trong ruộng cũng như trong các mương, các ao. Khi những đôi lúa nặng trĩu trên đòn xóc, oằn lưng ba; khi mẹ phơi lưng áo giữa trời nắng để gặt cho kịp đám lúa chín thì tôi lại chờ cho nước rút bớt để được tát cá. Khi ruộng đã gặt gần xong, hoặc nước rút gần hết, chỉ cần ba nói một tiếng cho đi là tôi ôm gàu, ôm rổ, ôm giỏ chạy ù ra ruộng, ra cái ao bên góc đám lúa vàng ươm đã về với sân nhà hơn một nửa. Nói tát cho oai, sức tôi ngày ấy cũng chẳng múc được mấy gàu, chỉ đợi ba tát gần xong, rồi nhảy xuống bắt cá. Đó mới chính là lúc tôi thấy vui nhất. Còn gì hơn khi đôi chân, đôi tay và có khi là cả người ngập trong bùn đất ruộng quê. Ao nhà khi ấy có chỗ bùn ngập đến bụng tôi. Những chú cá rô, cá tràu, cá giếc khi đã không còn nguồn nước để bơi nhảy, vội vàng chui xuống bùn hoặc ghé mang lên những đám cỏ ven bờ để mong tìm hy vọng cho một sự sống tạm thời. Đôi tay của tôi khuấy trong bùn, gặp chú cá rô vùng mạnh hay cá trê xóc ngạnh vào tay là tôi lại vội thả ra ngay… Quậy mình trong bùn, trong cái mùi đất ngai ngái mà tôi nhớ mãi trong đời.

Mùi bùn cũng theo tôi trong những buổi dắt bò cho ba cày ruộng. Mỗi đường cày đi qua là thêm một lần lớp bùn đất mới được lật lên, và mũi tôi cũng cảm nhận ngay được mùi vị ấy. Dần dần, thành quen, đến nỗi nhiều lúc đi qua những đám ruộng cày, tôi đều dừng lại, để cho mùi bùn mới ấy từ từ đi sâu vào lồng ngực. Tuổi thơ tôi cũng dần trôi theo những mùa mưa nắng nối tiếp nhau. Nhưng cái mùi bùn ấy vẫn ám ảnh tôi, mỗi khi lang bạt trên các vùng quê, khi thấy ruộng đồng dậy lên mùi bùn sau những đường cày, lòng tôi lại rưng rưng thương nhớ cảnh quê...

NGUYỄN THÀNH GIANG