"Nhà giàu" lo thiếu tiền chi tiêu

Theo thống kê của các cơ quan tài chính Quảng Nam, tổng thu ngân sách nhà nước 9 tháng đầu năm hơn 14.300 tỷ đồng, thu nội địa gần 9.630 tỷ đồng (tăng 10%), vượt khá xa con số ấn định 8.795 tỷ đồng. Ông Phan Văn Chín - Giám đốc Sở Tài chính cho biết năm 2017 Quảng Nam phải cân đối về trung ương và không còn được trợ cấp như trước. Năm 2016, ấn định số thu nội địa 8.795 tỷ đồng, nhưng năm 2017, trung ương ấn định Quảng Nam phải thu 14.750 tỷ đồng, nhưng ấn chi chỉ khoảng 11.700 tỷ đồng. Nghĩa là Quảng Nam phải “rót” về trung ương khoảng 20% tổng số thu nội địa. Một thời kỳ mới mở ra, nhưng Quảng Nam sẽ lại gặp khó khăn.

Việc lọt vào danh sách 13/63 tỉnh, thành cả nước điều tiết nguồn thu về trung ương kể từ năm 2017 đã trở thành niềm vinh dự, nhưng làm “nhà giàu” mà lo thiếu hụt nguồn lực đầu tư, lại trở thành gánh nặng khi ngân sách sẽ quay trở về thời kỳ căng kéo, là điều chẳng đặng đừng. Ngân sách Quảng Nam từ nhiều năm nay “dựa dẫm” chủ yếu vào các doanh nghiệp lớn, nhất là Thaco. Sản xuất công nghiệp Quảng Nam thuộc nhóm số 1 Việt Nam, nhưng nguồn thu chủ yếu là ô tô (70%). Liệu có giữ được số tăng trưởng này đến năm 2018 hay không thì chưa tính chắc được. Còn lại, vẫn đang bị loay hoay để tìm kiếm nguồn thu khác thay thế. Những dự án lớn như khí điện đạm, sân bay Chu Lai dự báo đầy cơ hội, nhưng hiện thực còn xa. Các dự án ở Tam Thăng hay Nam Hội An cũng chỉ mới khởi đầu.

Như vậy dễ thấy, nguồn lực chi cho đầu tư phát triển của địa phương phải buộc ngân sách căng kéo nhiều hơn. Có người còn dự báo khả năng chỉ vài năm nữa Quảng Nam lại quay trở về việc tiếp tục nhận trợ cấp từ ngân sách trung ương. Theo ông Chín, điều đầu tiên buộc phải thực hiện chính là việc rà soát, cân đối ngân sách để thực hiện. Không thể đủ vốn để bố trí cho các dự án. Điều quan trọng là phải xem xét lại thật kỹ các chương trình, kế hoạch, nghị quyết để cân nhắc đầu tư cho những dự án cấp thiết, khả thi. Không thể để việc ký, phê duyệt dự án, chương trình rồi mà không có vốn để bố trí. Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu nói Quảng Nam chỉ còn cách duy nhất là phân bổ lại các khoản chi ngân sách hiệu quả, tái cơ cấu các khoản chi thường xuyên, chuyển nguồn lực sang đầu tư phát triển. Sẽ không được “thong thả” đầu tư như các năm. Chỉ còn biết thắt lưng buộc bụng. Các ngành, các cấp, địa phương phải chủ động rà soát nguồn lực tài chính, ngân sách, phải lượng hóa công trình, dự án, không để phát sinh dự án, đề án ngoài kế hoạch.

Theo quan điểm của nhiều chuyên gia kinh tế, việc điều tiết ngân sách, bảo đảm sự hài hòa giữa các địa phương là lý do để duy trì cơ chế thu nhiều - nộp nhiều, thu ít - trợ cấp nhiều. Kiểu khoán sản lượng của mô hình hợp tác xã bậc cao tưởng đã lùi vào dĩ vãng vẫn còn tồn tại trong quản trị quốc gia. Điều này khiến các tỉnh, thành phải rập khuôn, có rất ít không gian phát triển chính sách. Cơ chế phân bổ ngân sách vẫn còn tình trạng xin - cho. Đó chính là điều sẽ làm suy yếu động lực cạnh tranh giữa các tỉnh, thành, các huyện, thị với nhau và dẫn đến sự lãng phí và thâm hụt ngân sách triền miên…

TÙY PHONG