"Nội năng" của ngân sách

Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh một lần nữa làm nhiều người bất ngờ. Chiều 31.12.2018, Kho bạc Nhà nước Quảng Nam chốt sổ ngân sách với những con số vượt dự đoán. Theo đó, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh năm 2018 đạt hơn 23.733/19.676 tỷ đồng dự toán, tăng 20,62%. Đặc biệt là thu nội địa, ngành thuế đã thu ngân sách đạt hơn 19.086 tỷ đồng, bằng 123% dự toán pháp lệnh, tăng hơn 4.700 tỷ đồng so với năm 2017. Dù có thể “dao động” một chút trong tâm lý rằng những con số này sẽ tạo ra áp lực cho mục tiêu tăng thu năm kế tiếp, hoặc một vài nguồn thu “ngoài dự tính”, nhưng đây thực sự là thành quả của Quảng Nam - một địa phương có tên trong danh sách điều tiết nguồn thu về trung ương 10% trong 2 năm qua.

Ở phía khác, đáng ghi nhận hơn là người nộp thuế. Từ những tờ tiền mệnh giá nhỏ đến con số hàng nghìn tỷ đồng của người nộp thuế đều được ghi nhận ở tư cách bổn phận, nghĩa vụ với Nhà nước. Đặc biệt với tinh thần tự khai tự nộp trong chính sách thuế, nguồn thu tăng cũng có thể phản ánh “tỷ lệ” về trách nhiệm của người dân, doanh nghiệp. Cơ quan thuế giờ đây được biết đến nhiều hơn với vai trò hướng dẫn, đồng hành để người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước. Công tác thanh tra thuế cũng được xác định nhằm để pháp luật về thuế được thực thi một cách nghiêm minh, công bằng; trên tinh thần không chồng chéo, không làm cản trở hoạt động bình thường của người dân, doanh nghiệp như yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, theo Cục Thuế, trong năm qua, bình quân 1 cuộc thanh tra trên địa bàn tỉnh truy thu, xử phạt 522 triệu đồng - con số có thể lại phản ánh một khía cạnh không mấy hoàn hảo của công tác nộp và thu ngân sách...

Để tăng thu ngân sách, bài toán của Quảng Nam trong mấy năm qua luôn được quan tâm đi tìm lời giải. Với đặc thù là địa phương có những “con sếu đầu đàn” nhưng cũng là địa bàn hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, thì bài toán về thuế chưa hề dễ dàng. Nhưng điều cốt yếu nhất trong bài toán đó, vẫn là "nội năng" của người nộp thuế. Trong bối cảnh phải cắt nhiều dòng thuế do hội nhập, chính sách thuế buộc phải hướng đến nguồn thu nội địa, thì những tác động trực tiếp gia tăng lên người dân và doanh nghiệp là điều có thể. Quảng Nam dù sao cũng gây chú ý bởi có tên trên “bảng vàng” với số thu năm sau cao hơn năm trước, nếu thêm những tác động từ các loại thuế, phí mới, thì “nội năng” không còn nhiều ưu thế.

Người nộp thuế, được kêu gọi phải nỗ lực vì nghĩa vụ với Nhà nước, thì “người chi tiêu” ngân sách cũng cần bài toán hợp lý, ngay ở cấp địa phương và trung ương. Người đóng thuế có khi phải gom góp từng con số lẻ, nhưng những vụ thất thoát, tham nhũng, đầu tư kém hiệu quả thì với con số hàng nghìn tỷ. Các vụ việc như thế không đơn giản chỉ làm thiệt hại về vật chất, mà nó còn gây “phản cảm”, hao mòn động lực của người nộp thuế. Hãy tôn trọng người nộp thuế theo cách chi tiêu hợp lý những đồng tiền của họ để tạo ra sự phát triển cho xã hội. Và đó cũng là cách nuôi dưỡng nguồn “nội năng” dồi dào trong bài toán ngân sách.

C.B.L