Nông nghiệp Tam Kỳ: Ứng phó với biến đổi khí hậu

Những năm qua, tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) đến ngành nông nghiệp TP.Tam Kỳ hết sức nặng nề. Vì thế trong giai đoạn 2015 - 2020, thành phố thực hiện nhiều dự án ưu tiên ứng phó BĐKH.

Thiệt hại nặng nề

Quá trình đô thị hóa ở TP.Tam Kỳ diễn ra nhanh chóng đã làm thay đổi cơ cấu sử dụng đất trong ngành nông nghiệp thành phố. Đó là sự chuyển dịch theo hướng nông nghiệp đô thị. Diện tích đất lúa bị thu hẹp. Ở Tam Kỳ bước đầu hình thành một số vùng chuyên canh rau sạch, hoa, cây cảnh… Tuy nhiên, BĐKH với sự gia tăng của thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt, hạn hán, rét…  đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến năng suất ngành nông nghiệp thành phố trong những năm qua. Theo báo cáo của Phòng Kinh tế TP.Tam Kỳ, năm 2009, có trên 700ha lúa hè thu và 300ha hoa màu bị ngập úng do mưa lớn kéo dài trong tháng 9. Năm 2010, nắng nóng kéo dài làm cho hơn 550ha đất trồng lúa tại các xã, phường vùng đông của thành phố bị xâm nhập mặn (lúc cao điểm lên đến 7% ). Hay gần đây nhất là trong tháng 3.2015, mưa lớn bất thường đã gây ngập úng cho gần 300ha đất lúa, gần 150ha hoa màu, dẫn đến năng suất lúa giảm mạnh so với những năm trước.

Nhiều trạm bơm trên sông Đầm được xây dựng mới và nạo vét lạch dẫn để chủ động nước tưới cho người dân. Ảnh: X.TRƯỜNG

Sự gia tăng nhiệt độ và độ ẩm trong không khí qua từng năm cũng chính là một trong những nguyên nhân làm xuất hiện nhiều trường hợp sâu bệnh trên cây trồng. Trong khi đó, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản cũng bị tác động bởi BĐKH nên giá trị sản xuất giảm dần qua từng năm. Năm 2010, giá trị sản xuất ngành chăn nuôi đạt 41,1 tỷ đồng. Đến năm 2015, con số này chỉ đạt 33,5 tỷ đồng. Kèm theo đó là tình hình dịch bệnh gia tăng như dịch lở mồm long móng, dịch cúm gia cầm… gây thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi thành phố. Đối với nghề nuôi trồng thủy sản, nhiệt độ tăng làm nhiệt độ môi trường nước vượt quá ngưỡng sinh thái của các loài vật nuôi. Thay đổi nhiệt độ còn là điều kiện phát sinh dịch bệnh. Nuôi tôm nước lợ những năm gầy đây thường xuyên bị các bệnh như hoại tử gan tụy cấp tính, đốm trắng… Diện tích nuôi tôm nước lợ trên địa bàn TP.Tam Kỳ đã giảm dần qua từng năm. Trong khi đó, các mô hình nuôi cá nước ngọt cũng chưa thực sự hiệu quả. Ông Đinh Hữu Trung - Phó phòng Tài nguyên - môi trường TP.Tam Kỳ nhận định: “Các xã vùng đông Tam Kỳ có diện tích sản xuất nông nghiệp nhiều nhất của thành phố nhưng lại chịu ảnh hưởng nặng của BĐKH. Vùng này trũng thấp, sát sông nên dễ bị nhiễm mặn, lũ lụt và gần biển nên hứng chịu gió bão cũng nặng hơn. Vì thế, để phát triển nền nông nghiệp đô thị Tam Kỳ hiệu quả thì các ngành chức năng thành phố cần có những giải pháp ngay từ bây giờ để ứng phó với thời tiết ngày càng khắc nghiệt, mà trọng tâm là ứng phó với tình hình nắng nóng tác động tiêu cực trên diện rộng trong thời gian dài”.  

Chống hạn, ngăn mặn

Trước những ảnh hưởng to lớn của BĐKH đến sản xuất nông nghiệp, TP.Tam Kỳ đã định hướng kế hoạch hành động nhằm tăng cường ứng phó với thời tiết cực đoan một cách hiệu quả và bền vững. Trong đó, quan tâm phát triển cơ sở hạ tầng như: nâng cấp các trạm bơm điện; xây dựng hệ thống đê bao nội đồng, đập ngăn mặn trên các sông; phát triển hệ thống kênh cung cấp, giữ nước ngọt… Đồng thời nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật mới vào sản xuất nông nghiệp. Cụ thể như việc khảo nghiệm các giống lúa chịu mặn vào sản xuất, chọn giống cây trồng, vật nuôi thích hợp với điều kiện thay đổi tiêu cực, quy hoạch vùng nuôi thủy sản nước lợ tại các xã vùng đông. Một giải pháp lâu dài cũng được thực hiện, đó là việc nâng cao nhận thức cho người dân về BĐKH. Thành phố đã phối hợp với nhiều tổ chức trong và ngoài nước triển khai các hội nghị, tọa đàm về BĐKH. Qua đó, giúp cho nông dân hiểu rõ và có những hành động cụ thể nhằm hạn chế những tác động xấu đến môi trường sản xuất nông nghiệp.

Đặc biệt, trong năm 2016, theo nhận định của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, hiện tượng El Nino kéo dài, tiếp tục ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp. Tình hình hạn hán sẽ diễn ra trên phạm vi rộng dẫn đến nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp sẽ thiếu hụt nghiêm trọng. Diện tích sản xuất bị nhiễm mặn theo dự báo gần 2.000ha. Vì thế, ngay từ đầu vụ, Phòng Kinh tế TP.Tam Kỳ đã tích cực triển khai các biện pháp chống hạn và ngăn mặn. Đặc biệt là việc xây dựng đắp đập tạm ngăn mặn trên sông Bàn Thạch và nạo vét lạch dẫn vào trạm bơm điện sông Đầm để đảm bảo nước sản xuất trên cánh đồng các xã Tam Thăng, Tam Phú và phường An Phú. Song song với đó là biện pháp chống hạn với việc đầu tư công trình ao thu gom nước nhỉ tại thôn Phú Quý và Quý Thượng (xã Tam Phú) phục vụ nước tưới cho khoảng 25ha lúa. Đối với khu vực sử dụng nước ngầm tại xã Tam Thăng và phường An Phú, Phòng Kinh tế thành phố chỉ đạo các địa phương tiến hành nạo vét, khai thông mương lạch dẫn nước, đắp đập bổi giữ nước hồi quy và nước triều. Ông Phạm Cưu - Trưởng phòng Kinh tế TP.Tam Kỳ cho biết: “Chúng tôi đã yêu cầu các địa phương triển khai thực hiện những biện pháp cụ thể để chống hạn và nhiễm mặn ngay từ đầu vụ đông xuân này. Ngoài ra, chúng tôi cũng huy động bà con nông dân nạo vét kênh mương, khơi thông mương lạch để tiết kiệm được lượng nước tưới tiêu, phục vụ sản xuất hiệu quả”.

Bên cạnh đó, Trung tâm Ứng dụng, chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp và phát triển nông thôn TP.Tam Kỳ cũng đã chủ động bố trí cho bà con nông dân trồng các loại cây tiêu thụ nước ít và chống chịu hạn tốt như giống lúa 24SS, giống lúa SH2, giống ngô lai CP333, giống lạc LDH01… Ông Trần Anh Quân - Phó Giám đốc Trung tâm Ứng dụng, chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp và phát triển nông thôn TP.Tam Kỳ cho biết: “Việc chuyển đổi các loại cây và giống cây trồng có khả năng chống chịu hạn, nhiễm mặn tốt cũng như chống chịu được với thời tiết ngày càng khắc nghiệt chính là biện pháp lâu dài để ngành nông nghiệp thành phố ứng phó với BĐKH trong thời gian tới”.

XUÂN TRƯỜNG