Nông thôn mới, khoan vội vui!

Tôi vừa có dịp đi dự lễ công bố đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) của một số xã ở thị xã Điện Bàn. Tại buổi kỷ niệm 70 năm ngành NN&PTNT thị xã vừa được tổ chức cũng cho biết: Năm 2014, Điện Bàn có 3 xã được công nhận đạt chuẩn NTM và năm 2015 có thêm 7 xã đạt chuẩn. Hiện, 3 xã còn lại đã đạt từ 14 tiêu chí trở lên và phấn đấu đạt chuẩn vào năm 2016. Điện Bàn cũng đã hoàn chỉnh thủ tục trình UBND tỉnh thẩm định và đề nghị Trung ương công nhận thị xã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM vào cuối năm nay…

Vấn đề vệ sinh môi trường có lẽ trầm kha nhất và khó giải quyết nhất ở nông thôn. Ảnh: V.SỰ

Là người con của quê hương Điện Bàn, với công việc của một nhà báo, nhiều năm qua tôi có cơ hội làm việc, công tác với nhiều anh chị em là lãnh đạo (từ huyện lên thị xã). Tôi vinh dự đã từng chung vui và một lòng sẻ chia những lo lắng mỗi khi quê hương đạt được những thành tựu hoặc đứng trước những thử thách trong quá trình phát triển hoặc phải đối phó thiên tai. Do vậy, trước những kết quả về xây dựng NTM, tôi rất vui và hãnh diện về những gì mà hơn hai chục vạn bà con toàn thị xã đã làm được dưới sự lãnh đạo của chính quyền các cấp.

Tuy nhiên, bất cứ những danh hiệu nào cũng vậy, có khi đạt rồi sẽ vuột mất vì không duy trì được “phong độ” của các phong trào. Các tiêu chí xây dựng NTM cũng vậy, nếu thiếu sự chỉ đạo, đầu tư ở các công đoạn nào đó, hoặc người dân sở tại thiếu đồng tâm hiệp lực… cũng sẽ dẫn đến chệch choạc, sa sút. Có khi vì bệnh thành tích, vì chủ nghĩa thành tích chúng ta cũng có thể vô tình làm giảm đi giá trị của một cuộc vận động lớn và có ý nghĩa này.

Trong chừng mực nào đó, tôi cho rằng, các tiêu chí về môi trường, về công ăn việc làm và an ninh trật tự là những tiêu chí khó đạt và lại dễ bị đánh mất nhất trong những tiêu chí mang tính định lượng hiện nay ở nông thôn.

Quan sát trên thực tế lẫn những con số mà báo chí nêu lên trong thời gian qua, chúng ta dễ thấy các hiện tượng đó.

Về an ninh trật tự, hiện tượng các nhóm trộm cắp có hung khí với hàng chục vi phạm ở Điện Nam - Điện Ngọc vừa qua; vụ đánh bạc ở phường Vĩnh Điện và nhiều xã, phường khác mà công an phát hiện trong cả năm 2015 rất đáng quan ngại; nhóm thanh niên chặn đường cướp của, có hung khí đe dọa người đi đường trên tuyến 603B bị truy bắt vào tháng 8 vừa qua… là những ví dụ. Tai nạn giao thông trong giới trẻ ngày một tăng do ý thức tôn trọng luật lệ giao thông kém cũng là một vấn nạn của toàn xã hội. Điện Bàn có vị trí sát nách, là cửa ngõ phía nam và đông nam TP.Đà Nẵng, nên các tệ nạn dễ phát triển, lan tràn, cần được ngăn chặn, trấn áp thường xuyên. Thanh thiếu niên không có công ăn việc làm, thất nghiệp và tệ nạn xã hội luôn có mối quan hệ hữu cơ, là nhân quả của nhau ở bất cứ địa phương nào. Điện Bàn có những điển hình về giáo dục, khuyến học con cháu từ tộc họ, có các phong trào dân phòng từ cơ sở, thôn xóm… là các điểm sáng. Nhưng đó chưa phải là tất cả. Tôi cho rằng việc phát triển các cụm công nghiệp, thu hút đầu tư công nghiệp ở nông thôn và tổ chức đào tạo nghề theo đơn đặt hàng của cơ sở sản xuất dịch vụ là hết sức quan trọng để thu hút lượng lao động trẻ vốn khá đông. Chỉ cần quan sát các quán cà phê, các quán nhậu rất đông các bạn trẻ ngay giờ làm việc trên các tuyến đường, từ quốc lộ, đường tỉnh, đường liên xã hiện nay, có thể hình dung nạn thất nghiệp đang là áp lực không nhỏ đối với thị xã Điện Bàn…

Vấn đề môi trường và vệ sinh môi trường có lẽ là trầm kha nhất và khó giải quyết nhất ở nông thôn, không riêng gì Điện Bàn. Nhiều vị lãnh đạo các xã, thôn cho biết việc chăn nuôi, các lò mổ gia súc gia cầm trong các khu dân cư đang gây ô nhiễm là rất khó giải quyết. Đó là vì áp lực về đời sống và do các mối quan hệ thân tộc vốn có ở nông thôn. Các hộ chăn nuôi hay cơ sở chăn nuôi, cơ sở giết mổ không tách biệt khu dân cư, thiếu điều kiện xử lý chất thải, gây hôi thối và tạo ra ruồi nhặng là phổ biến. Chỉ một thôn mà tôi có dịp khảo sát cũng đã có hàng trăm nghìn con cút nuôi. Cả một khu nghĩa trang ở phía bắc thị xã trở thành “xưởng” chế biến, phơi phóng phân cút lộ thiên cách Nghĩa trang liệt sĩ Điện Bàn không xa, vẫn chưa được xử lý! Các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ thường vứt đổ chất thải xuống các sông, kênh thủy lợi là rất phổ biến và ít bị xử lý… Với ruồi nhặng bay vào tận mâm cơm của người dân, tôi cứ tưởng tượng, nếu xảy ra dịch bệnh, không rõ hậu quả thế nào!

Cũng về môi trường, nạn sử dụng bừa bãi túi ny lon, thuốc bảo vệ thực vật thiếu sự kiểm soát về chủng loại và nguồn gốc, rác quảng cáo khắp nơi cũng đang là vấn nạn lâu dài và khó thấy ngay hậu quả…

Cho nên, vừa vui với những kết quả đạt được trong chương trình xây dựng NTM, tôi có cảm giác hết sức lo lắng về những vấn đề vừa kể, không chỉ ở Điện Bàn mà còn ở nhiều địa phương khác. Một sự quyết liệt về thi hành luật pháp ở mỗi địa phương là điều kiện cần, nhưng tăng cường về ý thức và trách nhiệm (mang tính liên đới rất cao về mặt xã hội) đối với cộng đồng - vốn đang rất yếu ở các vùng nông thôn - của cư dân mới là điều kiện đủ để duy trì và phát triển những thành tựu của NTM!

TRƯƠNG ĐIỆN THẮNG