Nóng với tình hình biển Đông

Với chủ đề “Đoàn kết hướng tới một cộng đồng hòa bình và thịnh vượng”, Hội nghị cấp cao của Hiệp hội Các quốc gia khu vực Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 24 diễn ra trong hai ngày 10 và 11.5 tại Trung tâm hội nghị quốc tế Nay Pyi Taw của Myanmar.

Các nhà lãnh đạo ASEAN tại hội nghị cấp cao lần thứ 24 ở Myanmar.

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24 tập trung bàn về tình hình triển khai lộ trình xây dựng cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015, chuẩn bị cho giai đoạn phát triển của ASEAN sau năm 2015, quan hệ đối ngoại cũng như trao đổi các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Mục tiêu tham gia hội nghị của đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam nhằm tiếp tục củng cố đoàn kết và vai trò chủ đạo của ASEAN đối với các vấn đề chiến lược, liên quan đến hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác trong khu vực.

Khai mạc hội nghị, Tổng thống nước chủ nhà, ông U Theni Sein hối thúc các quốc gia Đông Nam Á sớm triển khai các cam kết về việc xây dựng một cộng đồng ASEAN và nhấn mạnh đến sự “độc lập” của ASEAN. Myanmar đề xuất sáng kiến tập trung vào vấn đề biến đổi khí hậu, vì sự thịnh vượng chung và phát triển bền vững. Mặc dù không trực tiếp phát biểu đến căng thẳng biển Đông nhưng nhà lãnh đạo Myanmar bày tỏ mong muốn các bất đồng đều được giải quyết theo đường lối hòa bình, tuân theo luật pháp quốc tế nhằm đem lại ổn định cho khu vực.  

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, cuộc họp thường niên năm nay của các nhà lãnh đạo ASEAN diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc vừa hạ đặt giàn khoan trái phép HD - 981 bên trong  vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam và đã có những hành động gây căng thẳng tại khu vực. Do đó, vấn đề biển Đông gần như bao trùm hội nghị. Cuộc họp Ngoại trưởng ASEAN vào ngày 10.5 đã nhất trí thông qua tuyên bố của các ngoại trưởng ASEAN về tình hình biển Đông hiện nay, bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ việc đang diễn ra ở biển Đông. Đáng chú ý, đây được xem là sự kiện chưa từng có tiền lệ tại bất kỳ hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần nào.

Bản tuyên bố kêu gọi các bên liên quan tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển 1982, giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, không dùng vũ lực, khẳng định tầm quan trọng của an ninh hàng hải, tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông, kêu gọi các bên tôn trọng tuyên bố chung về ứng xử tại biển Đông - DOC và nhấn mạnh sự cần thiết sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông - COC. Tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN về tình hình hiện nay ở biển Đông đã thể hiện sự đoàn kết, nhất trí cao và vai trò chủ động, trách nhiệm của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh ở biển Đông nói riêng và của khu vực nói chung; khẳng định mạnh mẽ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và của ASEAN. Đây là lần đầu tiên sau gần hai thập kỷ (kể từ 1995), ASEAN ra tuyên bố về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông.

Kết thúc Hội nghị, lãnh đạo các nước ASEAN thông qua Tuyên bố Nay Pyi Taw về xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Đây là văn kiện mang tính định hướng cho hoạt động hợp tác của ASEAN trong năm 2014.

NAM VIỆT