Ở miền đất định cư...

Gần 10 năm nay, vệt cát ven biển qua Duy Xuyên, Thăng Bình hình thành nhiều khu tái định cư (TĐC) để đáp ứng chỗ ở cho nhân dân bị ảnh hưởng bởi các dự án chiến lược. Trên vùng đất an cư mới, người dân đã dần thích nghi với thói quen sinh hoạt, sản xuất, song còn đó không ít cản lực cho con đường lập nghiệp lâu dài.

Khu du lịch Vinpearl giai đoạn 1 tại xã Bình Dương và Bình Minh (Thăng Bình) đưa vào hoạt động. Ảnh: H.PHÚC

Đường về trung tâm xã Bình Dương (Thăng Bình) bây giờ không còn xuất hiện những đụn cát bay thông thốc vào mặt mỗi khi có gió táp. Đường rộng thênh thang, thẳng tắp. Cây cầu Cửa Đại nối phố cổ Hội An với vùng đông của huyện Duy Xuyên, Thăng Bình; dự án khu nghỉ dưỡng Nam Hội An đến khu du lịch Vinpearl đầu tư qua địa bàn, đã biến xứ sở của loài cây xương rồng này đổi thay kỳ diệu. Còn nhớ giai đoạn 2010 - 2013, khu TĐC trung tâm xã luôn trong tình trạng “vườn không nhà trống” bởi hạ tầng nhếch nhác, người dân hầu như không mấy thiết tha với suất TĐC tại đây. Sau một thời gian dài trắc trở, bây giờ vùng đất định cư mới đã ra dáng hình hơn.

Đất chuyển mình

Ngôi nhà của ông Phan Công Hai (thôn 2, xã Bình Dương) xây dựng từ cuối năm 2017 bây giờ mới hoàn thiện. Với chi phí xây dựng hơn 700 triệu đồng, ông Hai có vẻ hài lòng với chỗ ở mới của mình. Được Nhà nước cấp 2 lô đất TĐC ở khu trung tâm xã với tổng diện tích 540m² (mỗi lô 270m²), gia đình ông xây nhà ở một lô nằm trên đường rộng 7,5m. “Nếu không có dự án thu hồi đất, tôi không bao giờ nghĩ có được nơi ở khang trang như ngày hôm nay. Còn nhiều tồn tại ở khu TĐC này như chưa có điện đường, nước sạch nhưng người dân rất hài lòng khi chuyển về chỗ ở mới vì vừa sống tập trung đông vui vừa có đường đi thông thoáng. Đất đai có giá trị hơn” - ông Hai bộc bạch.

Nhiều thanh niên địa phương trước đây vô công rồi nghề giờ được tuyển dụng vào lao động phổ thông cho khu du lịch Vinpearl, với thu nhập không dưới 200 nghìn đồng mỗi ngày. Ở tuổi 86, bà Trần Thị Thức - mẹ ruột ông Hai phấn khởi nói: “Sống trong ngôi nhà kiên cố, mẹ con tôi không phải lo cảnh chạy lũ, chạy bão nữa. Nhà cửa rộng rãi lại nằm ở khu dân cư đông vui hơn làng cũ rất nhiều”. Khu TĐC trung tâm xã Bình Dương gần như lấp đầy diện tích xây dựng nhà ở. Hai năm trước, giá trị lô đất TĐC chỉ dao động trên dưới 200 triệu đồng thì nay tăng gấp 5 - 7 lần. “Cơn sốt” đất ven biển cũng kéo theo bất động sản ở các khu TĐC tăng theo. Chính quyền địa phương xác nhận, hai năm trở lại đây loại hình kinh doanh, dịch vụ, buôn bán phát triển mạnh; rõ nhất là chuyển dịch cơ cấu  lao động từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp.

Theo Trung tâm Phát triển hạ tầng thuộc Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai (chủ đầu tư dự án khu TĐC trung tâm xã Bình Dương giai đoạn 1), với hơn 68 tỷ đồng chi phí đầu tư kết cấu hạ tầng khu TĐC này, đến nay các hạng mục như điện - đường- cây xanh cơ bản được đầu tư hoàn thiện. Phần lớn đất bố trí TĐC đều được xây dựng nhà ở. Ông Lê Quang Hiếu - Giám đốc Trung tâm Phát triển hạ tầng cho biết, khu TĐC trung tâm xã Bình Dương triển khai thi công giai đoạn 2010 - 2013 nhưng do khó khăn về nguồn vốn, dự án phải tạm dừng với các hạng mục đầu tư dở dang. Đến cuối tháng 8.2017, dự án tiếp tục triển khai xây dựng, nhà thầu đang hoàn thiện để bàn giao đưa vào sử dụng trong tháng 6.2018. Khu TĐC này có 642 lô đất và đã bố trí 81 lô; còn lại sẽ bàn giao cho UBND huyện Thăng Bình để bố trí TĐC cho người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án vùng đông. Nhìn tổng thể, miền đất TĐC xã Bình Dương đã bám theo quy hoạch phát triển đô thị ven biển, với ý đồ thực hiện cuộc di dân quy mô lớn, sắp xếp lại dân cư bài bản.

Hạ tầng cần đi trước

Trước yêu cầu của quy định pháp luật cũng như thực tế, TĐC cần đi trước một bước khi triển khai công tác giải phóng mặt bằng, xã Bình Dương đang thực sự khát quỹ đất sạch. Suốt thời gian dài, hạ tầng các khu TĐC xây dựng chậm tiến độ và mang tính đối phó; mặt khác địa phương đều bị động nguồn kinh phí để xây dựng TĐC. Có khu TĐC tuy hình thành sớm nhưng vẫn còn thiếu hạ tầng khung (điện - đường - trường - trạm - nước - cây xanh). Điển hình như khu TĐC cài ghép thôn 2 của xã do UBND huyện Thăng Bình làm chủ đầu tư. Đây là khu định cư cho đối tượng bị thu hồi đất, nhà cửa trong dự án cầu Cửa Đại. Hơn 20 hộ đã chuyển ra sinh sống, xây nhà ở ổn định, nhưng so với khu TĐC trung tâm xã Bình Dương thì đầu tư chưa tương xứng. Đường hẹp chỉ 3,5m, lại chưa có hệ thống nước sạch, điện chiếu sáng công cộng. Người dân gặp khó khăn vì sử dụng nước phèn chưa hợp vệ sinh; thêm nữa là hệ thống cống rãnh thoát nước nhiều năm vẫn chưa khớp nối khiến tình trạng nước ứ đọng mỗi khi có mưa to.

Nhà cửa xây dựng san sát ở khu tái định cư trung tâm xã Bình Dương. Ảnh: H.PHÚC

Để giải quyết nhu cầu TĐC cho người bị thu hồi đất các dự án ở vùng đông, nhất là dự án khu nghỉ dưỡng Nam Hội An, từ tháng 7.2017, khu TĐC ven biển xã Bình Dương quy mô rộng gần 39ha đã đầu tư xây dựng, với năng lực khai thác 801 lô đất. Theo chủ đầu tư (Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà - Chu Lai Quảng Nam), thời điểm này diện tích đã giải phóng mặt bằng được 12ha, giá trị khối lượng đã thực hiện 20,5 tỷ đồng (gồm chi phí xây dựng 5,5 tỷ đồng và chi phí bồi thường, giải phòng mặt bằng 15 tỷ đồng). Mặt bằng đã san lấp, có đoạn thâm nhập nhựa, hoàn thiện ít nhất 60 lô đất TĐC. Chủ đầu tư dự án này cho biết, đến cuối năm nay, sẽ hoàn thiện mặt bằng hạ tầng khu TĐC 23ha, bố trí cho các hộ bị giải tỏa trắng. Hàng trăm hộ dân trong vùng dự án đang sống trong cảm giác... chờ TĐC, nhưng tiến độ xây dựng thì quá ì ạch. Hạ tầng của khu TĐC ven biển xã Bình Dương chẳng có gì ngoài đường nội bộ đang thi công. Dự án chỉ mới dành 5,5 tỷ đồng cho chi phí xây dựng.

UBND huyện Thăng Bình cho rằng, đầu tư các khu TĐC vùng đông vẫn chưa đáp ứng tiến độ xây dựng các dự án và nhu cầu thực tiễn. Vướng mắc chủ yếu do ách tắc mặt bằng. Phản ánh của cử tri như điện - nước lẫn khớp nối các hạng mục xây dựng vẫn chưa được chủ đầu tư quan tâm đúng mức, tạo bức xúc dai dẳng. Chủ tịch UBND xã Bình Dương - Phan Thanh Vân cho rằng, trước mắt chuyện an cư, chuyển đổi nghề nghiệp chưa phải lo lắng nhưng về lâu dài không chỉ là đầu tư đồng bộ hạ tầng khung mà giải quyết cả vấn đề ổn định lao động, phát sinh hệ lụy xã hội.

HỮU PHÚC