Phát lộ bờ đông thành cổ Trà Kiệu

(QNO) - Sau hơn 15 ngày tiến hành khai quật, nhóm chuyên gia của Trung tâm Khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ cùng với sự hợp tác của Trường Đại học Kanazawa (Nhật Bản) đã phát lộ kiến trúc bờ đông thành cổ Trà Kiệu (Simhapura) của vương quốc Chăm Pa xưa tại khu vực tổ Viên Thành, thôn Trung Đông (Duy Trung, Duy Xuyên).

Thạc sĩ Đặng Ngọc Kính, Trung tâm Khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ, trưởng đoàn nghiên cứu cho biết, tiếp nối công trình nghiên cứu về khu vực thành cổ Trà Kiệu được tiến hành từ những năm 90 của thế ky trước đến nay về một dải thành cổ, được cho là có niên đại thế kỷ IV, nhóm nghiên cứu đã chọn vị trí điểm đầu bờ thành phía đông để khai quật với độ sâu khoảng 3m. “Những phát lộ mới về đoạn thành cổ bờ Đông này sẽ bổ sung thêm cho tiến trình nghiên cứu kinh đô Trà Kiệu cũng như nền văn hóa Chăm Pa tại khu vực này” - thạc sĩ Đặng Ngọc Kính cho biết.

Đoạn thành cổ phía đông kinh đô cổ Trà Kiệu (của người Chăm Pa cổ) được đoàn khảo cổ phát lộ. Ảnh: Phương Giang

Hiện tại, trên diện tích khoảng 50m², nhóm khảo cổ đã tiến hành khai quật theo đường lát cắt ngang bờ thành để tìm hiểu về kiến trúc, chất liệu xây dựng bờ thành. Những nhóm gạch, kết cấu và chất liệu xây dựng tại khu vực khai quật ban đầu cho thấy bờ đông thành cổ được xây dựng bằng hai tường gạch chạy song song nhau có độ cao khoảng 2m, giữa hai tường gạch này là đất sét được nện chặt để gia cố. Bờ thành được xây dựng theo theo kết cấu xuôi dần về hai phía, có độ dày của tường thành (tính từ hai mép ngoài của hai tường gạch) ước rộng khoảng 5m. Trong quá trình khai quật, nhiều mẫu vật gạch, đất bao bọc, mảnh gốm cũng đã được phát hiện. Dựa vào những phát hiện này, có thể dự đoán đây là vật liệu được sử dụng để gia cố thêm cho tính vững chắc của bờ thành cổ. Cấu trúc này được cho là có cùng niên đại cũng như cấu trúc với dải tường thành khoảng 1,5km được phát hiện ở bờ thành phía Nam trong đợt khai quật tiến hành vào năm 2003. Mặt cắt ngang của bờ thành này cũng được xây dựng theo hình thang cân với hai lớp tường thành xây bằng gạch, ở giữa nện đất sét, bên ngoài tường thành được gia cố thêm bằng các vật liệu như gạch vụn, mảnh gốm…

Những chuyên gia tiến hành phân tích kết cấu, chất liệu của đoạn thành cổ. Ảnh: Phương Giang

Thạc sĩ khảo cổ học Nguyễn Khánh Trung Kiên, một thành viên của Đoàn nghiên cứu cung cấp thêm, những mẫu vật gồm gạch, mảnh gốm… khai quật được cho thấy, người Chăm cổ đã đắp vào hai bên thành để tăng tính vững chắc cho bờ thành. “Có thể đưa ra hai giả thuyết cho đoạn tường thành là thành cư trú hoặc thành quân sự. Nhưng qua cách xây dựng và thể hiện, cũng như nhiều tài liệu lịch sử thu thập được, chúng tôi tạm thời nghiêng về giả thuyết tường thành này là tường bảo vệ kinh đô Trà Kiệu, được phát hiện ở khu vực cách đó không xa”, ông Kiên nói.

Đợt khảo sát lần này có sự tham gia của nhiều chuyên gia, nghiên cứu sinh ngành khảo cổ đến từ Nhật Bản. Ảnh: Phương Giang

Được biết, kinh phí cho đợt khảo cổ lần này được phía Chính phủ Nhật Bản tài trợ với sự tham gia của nhiều giáo sư, nghiên cứu sinh tại nhiều trường đại học tại Tokyo (Nhật Bản). Đại diện nhóm chuyên gia khảo cổ của đoàn Nhật Bản, tiến sỹ Yamagata Mariko, Trường Đại học Kanazawa (Nhật Bản) cho biết: “Những phát hiện được khi khai quật đoạn thành này sẽ bổ sung một số thông tin khảo cổ học về cấu trúc, niên đại và cách thức xây dựng thành cổ, từ đó có thể khẳng định chính xác công dụng, vai trò của thành cổ này. Do nằm trong lòng đất lâu năm, bị xáo trộn bởi mạch nước ngầm, những tác động không nhỏ của thời gian nhưng những gì khai quật được cho thấy hiện trạng bờ thành vẫn còn khá nguyên trạng. Điều này có ý nghĩa khá lớn cho công tác nghiên cứu”.

Trong đợt khảo cổ lần này, phía Nhật Bản cũng có khá nhiều nghiên cứu sinh đến từ nhiều trường Đại học ở Nhật Bản. Ishii Ayako, Nghiên cứu sinh ngành khảo cổ học, thành viên trong đoàn cho rằng: “Nền văn hóa Chăm Pa tồn tại ở khu vực Trung và Nam Bộ Việt Nam là một trong những mối quan tâm rất lớn đối với nhiều nghiên cứu sinh ngành khảo cổ học như tôi. Tham gia đợt khảo cổ lần này, những kinh nghiệm tích lũy được cùng với kết quả nghiên cứu từ sự hợp tác của hai phía có ý nghĩa rất quan trọng với chúng tôi”.

Kết cấu của đoạn thành cổ được khai quật. Ảnh: Phương Giang

“Không chỉ có vai trò lớn trong nghiên cứu, những phát hiện trong đợt khai quật lần này được kì vọng sẽ bổ sung thêm nhiều cơ sở quan trọng cho việc hoàn chỉnh hồ sơ công nhận di tích cấp quốc gia đối với thành cổ Trà Kiệu. Những tư liệu lịch sử về người Chăm Pa, về một nền văn hóa còn tiềm ẩn cũng sẽ là một đóng góp lớn cho những nghiên cứu về giai đoạn lịch sử này”,  thạc sỹ Đặng Ngọc Kính, trưởng đoàn cho biết thêm

Hiện tại, công tác nghiên cứu của đoàn khảo cổ cũng đã sắp hoàn thiện, dự kiến giữa tháng 3, công tác khai quật đoạn thành này sẽ kết thúc. Kết quả khảo sát của Đoàn cũng sẽ được báo cáo cho Sở VH-TT-DL tỉnh.

PHƯƠNG GIANG