Điệp khúc "xài không hết vốn"
Kế hoạch giải ngân 100% kế hoạch vốn đã bố trí cho đầu tư phát triển năm 2016 sẽ không thể nào thực hiện được. “Căn bệnh” xài không hết vốn đầu tư lưu cữu nhiều năm vẫn chưa có “thuốc đặc trị”.
Nhiều nguyên do
Kho bạc Nhà nước Quảng Nam đã từng hy vọng rằng năm 2016, tiến độ giải ngân vốn đầu tư sẽ khởi sắc hơn khi các dự án được cấp thẩm quyền phân bố kế hoạch vào tháng 12.2015. Đây là thời điểm khá sớm cho việc triển khai thực hiện đầu tư. Việc tạm ứng hợp đồng đối với các dự án không còn bị khống chế tối đa bằng 30% kế hoạch được giao trong năm, các dự án khởi công mới được kéo dài thời gian phê duyệt đến hết ngày 31.3.2016. Hệ thống Kho bạc Nhà nước Quảng Nam đã chủ động đôn đốc, hướng dẫn các chủ đầu tư giải ngân, kèm theo các báo cáo định kỳ cho UBND tỉnh, Sở KH&ĐT, Sở Tài chính… về tình hình các dự án có tỷ lệ giải ngân thấp, dưới 30% hoặc 50% kế hoạch vốn. Tuy nhiên, thực tế không như kỳ vọng.
 |
| Giải phóng mặt bằng ách tắc, thiếu mặt bằng sạch... là một trong những yếu tố khiến tốc độ giải ngân vốn đầu tư bị chậm trễ (Ảnh minh họa). Ảnh: T.D |
Theo thống kê của Kho bạc Nhà nước Quảng Nam, đến hết ngày 31.10.2016, toàn bộ dự án mới chỉ giải ngân khoảng 4.598/6.961 tỷ đồng, chỉ đạt 66% kế hoạch vốn giao, bao gồm: nguồn xây dựng cơ bản (XDCB) tập trung 64%, trái phiếu chính phủ (TPCP) 60%, chương trình mục tiêu quốc gia 62%, nguồn vốn trung ương bổ sung 75% và vốn kế hoạch năm 2015 kéo dài 77%. Tỷ lệ giải ngân này thấp hơn so với cùng kỳ năm 2015 đến 8%. Hiện vẫn còn đến 53 dự án có tỷ lệ giải ngân dưới 50% kế hoạch vốn với tổng giá trị vốn còn lại 269 tỷ đồng. Cụ thể: 11 dự án nguồn vốn TPCP, tương ứng kế hoạch vốn còn lại 45 tỷ đồng, 38 dự án vốn ngân sách tỉnh (kế hoạch vốn còn lại 190 tỷ đồng) và 4 dự án (vốn còn lại 34 tỷ đồng) thuộc nguồn trung ương bổ sung. Không chỉ vậy, không ít địa phương như Núi Thành, Phú Ninh, Nam Giang có tỷ lệ giải ngân thấp so với bình quân của tỉnh (tương ứng 28%, 64% và 64%).
Ông Trần Phước Tào - Giám đốc Kho bạc Nhà nước Quảng Nam cho hay, cơ chế chính sách Nhà nước điều chỉnh, thay đổi, các văn bản của bộ, ngành trung ương hướng dẫn luật mới chưa kịp thời. Các kế hoạch đầu tư, thẩm định vốn, chủ trương đầu tư, dự án sử dụng vốn trong và ngoài ngân sách phải qua nhiều cơ quan, nên khá lúng túng, mất nhiều thời gian thực hiện. Việc sắp xếp, thành lập các ban quản lý chuyên ngành mất thời gian khá dài (5 tháng). Ngoài ra, việc chuẩn bị các hồ sơ, thủ tục của các chủ đầu tư, ban quản lý dự án quá chậm trễ, nên hầu hết dự án mới năm 2016 cho đến giờ vẫn chưa triển khai thi công. Một số dự án khởi công lại vướng giải phóng mặt bằng hay việc tập trung nhân lực, nguồn lực cho đền bù, giải phóng mặt bằng cho các dự án trọng điểm (cao tốc, mở rộng quốc lộ 1…) đã ảnh hưởng không ít đến việc triển khai các dự án khác. Một lý do khác cũng cần đề cập là thời hạn giải ngân các chương trình, dự án, nguồn vốn thuộc kế hoạch năm 2015 được phép kéo dài không đồng bộ, quy định kéo dài các nguồn vốn tốn nhiều thời gian, các văn bản chỉ đạo của các bộ, ngành có nhiều thay đổi và bổ sung, gây không ít khó khăn cho cán bộ làm công tác kiểm soát chi trong hệ thống Kho bạc Nhà nước. “Một phần do chủ quan của các chủ đầu tư, ban quản lý, một phần vướng cơ chế, chính sách nên đã dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp như hiện tại” - ông Tào nói.
Tỷ lệ giải ngân có thể đạt 85%
Tiến độ ì ạch của các công trình khiến nguy cơ chậm giải ngân, không sử dụng hết vốn lại tiếp tục tái diễn. Ngày 11.11.2016, Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu phát đi công văn, yêu cầu các chủ đầu tư có trách nhiệm, khẩn trương lập hồ sơ giải ngân 100% kế hoạch vốn còn lại cho các dự án (năm 2015 được kéo dài 2016) đến hết ngày 20.11.2016 và giải ngân 100% kế hoạch vốn 2016 đến hết ngày 20.12.2016. Các chủ đầu tư chủ động rà soát, đề xuất cấp thẩm quyền điều chuyển kế hoạch vốn của các dự án không có khả năng giải ngân hết vốn trong năm 2016 sang thanh toán cho các dự án khác có nhu cầu vốn thanh toán khối lượng hoàn thành trong nội ngành, lĩnh vực và nội bộ đơn vị quản lý.
“Tối hậu thư” đã được đưa ra. Nhưng theo phân tích của Kho bạc Nhà nước Quảng Nam, điều này cũng chỉ là mong muốn. Khó có thể đạt được tỷ lệ này khi thời hạn cuối cùng chỉ còn 1 hoặc 2 tháng nữa là kết thúc năm tài chính, trong khi 11 dự án nguồn vốn TPCP như giao thông chỉ đạt 42%, y tế đạt 9%, 38 dự án nguồn vốn ngân sách tỉnh chỉ mới giải ngân 14,3% và 4 dự án từ nguồn bổ sung có mục tiêu cũng chỉ mới đạt tỷ lệ giải ngân 29,6%. Thậm chí danh sách dự án có tỷ lệ giải ngân bằng 0% hiện vẫn đầy trên các văn bản. Cụ thể như: dự án Bệnh viện Đa khoa miền núi phía bắc, Bệnh viện Tâm thần Quảng Nam, dự án cắm mốc ranh giới lâm phận Ban Quản lý Khu bảo tồn Sao la, Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh, lâm phận rừng phòng hộ A Vương, rừng phòng hộ Bắc Sông Bung, quy hoạch phát triển điện lực Quảng Nam, điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển Quảng Nam, đường ô tô lâm nghiệp, tôn tạo di tích Lai Viễn Kiều…
Ông Nguyễn Đức - Trưởng ban Kinh tế và ngân sách HĐND tỉnh cho rằng nếu dự án có tỷ lệ giải ngân 50% thì sẽ ký văn bản đề nghị UBND tỉnh để điều chuyển vốn nhanh chóng, nhưng hy vọng Kho bạc Nhà nước Quảng Nam có cách gì để có thể đẩy tốc độ giải ngân lên cao. Kho bạc Nhà nước Quảng Nam có thể đưa ra dự báo tỷ lệ giải ngân là bao nhiêu hay không? Không thể để chủ đầu tư, nhà thầu chiếm dụng vốn trong khi các dự án khác có khối lượng thanh toán nhưng thiếu vốn. Ông Trần Phước Tào - Giám đốc Kho bạc Nhà nước Quảng Nam đề nghị HĐND, UBND tỉnh chỉ đạo các chủ đầu tư tăng cường trách nhiệm hơn nữa để đẩy nhanh tiến độ thi công, sớm hoàn chỉnh hồ sơ, thủ tục gửi về Kho bạc Nhà nước Quảng Nam giải ngân kịp thời, tránh tình trạng dồn hồ sơ thanh toán vào thời điểm cuối năm. Yêu cầu HĐND, UBND tỉnh chỉ đạo các Sở KH&ĐT, Sở Tài chính tham mưu, thực hiện nghiêm việc điều chuyển kế hoạch vốn các dự án giải ngân thấp sang những dự án có khối lượng. “Kho bạc đã kiểm soát chi chặt chẽ, phối hợp các ngành đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Nhưng giải ngân tỷ lệ 100% chỉ là mong muốn, một quyết tâm chính trị chứ không thể thực hiện được. Không năm nào có thể đạt tỷ lệ 100% mà chỉ khoảng hơn 85% là khả quan lắm rồi” - ông Tào nói.
TRỊNH DŨNG