Cù Lao Chàm mùa cá nổi

THẢO HUYỀN• 27/10/2016 08:10

Khi lá trong sân nhà bắt đầu ngả vàng, gió thổi mạnh hơn đón những cơn “động bão” đầu tiên cũng là lúc Cù Lao Chàm bắt đầu bước vào mùa cá nổi. Những con cá di chuyển gần mặt nước, cách bờ không bao xa chỉ cần chèo thúng ra thả lưới lúc về cũng được cả rổ, hoặc thong dong xách cần câu thả mồi ngay tại cầu cảng đảm bảo có cá ngon ăn suốt tháng. Tôi xa Cù Lao Chàm tám năm, mỗi mùa đông về nằm một mình núp rét trong thành phố xa lạ chỉ cần nhắm mắt lại là thấy hương vị của biển cả, với nào là gỏi cá, chả cá nguyên vị hiện về cứ thế mà đêm nằm thao láo mất ngủ, ruột gan cồn cào vì đói và nhớ.

Lần đầu tiên trở về sau một khoảng thời gian dài như thế, ngủ vùi vài giấc qua cơn mưa rả rích vào những ngày động triền miên, một sớm thức dậy mở cửa nhìn xuống âu thuyền lòng bỗng muốn reo ca khi thấy thuyền tấp nập vào bờ, và người thì tranh nhau gỡ cá. Những con cá óng ánh bạc, nhảy đành đạch khỏe khoắn đảm bảo tươi ngon không đâu bằng. Người vùng biển nói rằng những con cá đầu mùa có vị thơm ngon hơn hẳn, và vì thế ai cũng tranh nhau mua cho bằng được. Chỉ vài nghìn một lạng, vài ba chục nghìn mua được cả rổ. Số cá ấy về có thể biến tấu thành bao nhiêu món ngon, nào chả cá, gỏi cá, cá nhúng giấm. Có dịp ghé đây, ở lại nhà một người dân nào đó, đi biển cùng họ và ăn cơm do đôi tay những ngư dân trực tiếp trổ tài, đảm bảo có ăn bao nhiêu sơn hào hải vị khắp chốn suốt đời bạn cũng không thể nào quên được hương vị đặc biệt đó.

Cá làm gỏi ngon nhất là cá nhồng, cá trích, cá vừa gỡ ra khỏi lưới, đánh vảy, rửa sạch rồi kỳ công róc thịt. Bình thường thì trong món gỏi, cá sẽ để sống không sơ chế nhưng vì lý do vệ sinh nên đến Cù Lao Chàm hầu hết mọi người đều tráng sơ qua giấm nóng. Tráng sao cho cá chỉ vừa tái sơ lớp ngoài cùng, vẫn còn sống bên trong, để quá tay cá chín sẽ mất ngon. Khác với các vùng khác làm khô cá bằng bột bắp, ở hòn đảo này người ta giã nhỏ bánh tráng cho thật mịn rồi rải đều lên, vừa thơm mà vị vừa ngon hơn hẳn. Cá sơ chế xong sẽ cho vào một rổ đầy rau theo tỷ lệ 1 cá 3 rau. Rau sống hái trên rừng về còn ướt đẫm sương, cất công đi hái một ít rau xoài (thứ lá nhỏ nhưng thơm ơi là thơm), lá đinh lăng trộn vào thế là ra món gỏi cá đúng chuẩn. Thêm hành phi, đậu phụng bánh tráng, rưới chút chanh ớt trộn đều.

Ngoài trời có giông gió động bão bao nhiêu, cả nhà ngồi quanh ăn gỏi uống rượu, bão lũ cũng như lùi đi xa tít. Rồi là chả cá, không phải là thứ cá pha bột tôi hay ăn ngoài chợ thành phố hay giòn vị hàn the, chả cá Cù Lao Chàm đảm bảo 100% vị cá, người ta phải cất công ngồi lạng cá, không phải xay bằng máy mà bỏ vào cối giã chung với hành, tỏi, gia vị. Mùa “động bão”, ngày mà một hòn đảo đóng cửa người ta được trở về với thứ ẩm thực thuần tự nhiên. Cá tươi rau sạch, hai thứ quà tuyệt vời từ biển và núi mà người Cù Lao Chàm may mắn còn giữ được.

THẢO HUYỀN