Nhớ canh dưa sắn Trường Sơn
Khi những cơn mưa đầu mùa tưới tắm cho những cánh rừng Trường Sơn đâm chồi nẩy lộc, nhất là những thân sắn nằm ven bờ suối, bờ rào… cũng trở nên xanh tốt, khiến tôi nhớ món dưa sắn Trường Sơn nấu canh chua với cá suối thơm ngon đến nao lòng ở nhà ông Đinh Văn Bớt (trú thôn Tà Lâu, xã Ba, huyện Đông Giang) năm nào.
Không chỉ lấy củ, người Cơ Tu còn sử dụng lá sắn để chế biến thành nhiều món ăn trong gia đình như xào với tỏi, với thịt hoặc đem muối chua dùng để nấu các “món lạ” đãi khách. Ngay cả những lễ hội của làng, hay tại hội thi món ăn truyền thống vùng cao; các mẹ, các chị cũng chuẩn bị món lá sắn xào trong mâm cơm lễ cúng Yàng.
Bà Alăng Thị Nhá (vợ ông Đinh Văn Bớt) cho hay, lá sắn để làm thức ăn chỉ hái phần lá non và những lá bánh tẻ cận kề. Những lần thu hoạch sắn rẫy, đồng bào vùng cao tận dụng lá sắn dồi dào để muối chua, hay còn gọi là dưa lá sắn. Để muối dưa, bà Nhá chọn những lá không quá già, cả phần ngọn và lá non nữa, rồi đem rửa sạch sẽ, để ráo nước. Xong phơi nắng cho lá sắn héo sơ rồi nhồi vào một cái ché, chế nước đun sôi để nguội đã hòa một chút muối vừa đủ vào, đậy liếp tre lên trên rồi đậy nắp lại. Tùy theo thời tiết, nếu nắng nóng thì chỉ khoảng ba, bốn ngày là ché dưa sẽ ngả màu vàng tươi, lá sắn muối chua nấu món cũng ngon, nhất lá khi nấu với cá suối, cá đồng.
Hôm đó bà nấu món canh chua dưa sắn với cá bống, hương vị không thể nào quên. Cá bống vừa mới bắt ở khe suối về làm sạch, ướp cá bống với một chút bột canh, bột tiêu rừng, ớt trái xanh giã dập trong khoảng 30 phút cho cá thấm. Bắc nồi lên bếp cho dầu ăn vào đợi nóng già thì cho củ nén giã dập vào phi thơm, sau đó cho cá đã ướp vào tao qua (để khi nấu cá không bị nát và khi ăn sẽ thơm ngon hơn). Dưa sắn xắt ra và rửa sạch vắt ráo nước. Ở một nồi khác, bà cho dầu ăn vào rồi xào rau sắn, thêm 3 thìa cà phê hạt nêm, 2 thìa cà phê mắm, xào cho dưa săn lại, ngấm gia vị rồi đổ lượng nước xâm xấp mặt dưa. Đảo đều tay khoảng 5 phút cho dưa sắn thấm gia vị thì thêm nước lọc vào. Đun cho tới khi canh dưa sắn sôi thì cho tiếp cá đã tao qua dầu vào, nêm thêm gia vị vừa ăn rồi tắt bếp. Nếu thích ăn cay thì cho thêm một chút ớt xắt lát lên trên để món canh chua dưa sắn thêm đậm đà.
Hôm ấy, chúng tôi được thưởng thức bữa cơm nóng sốt với gạo lúa rẫy mới cắt về ăn với món canh chua dưa sắn nấu với cá suối rất thơm ngon. Canh rau sắn muối chua nấu cá đồng, cá suối là món ăn mộc mạc, đơn sơ mà thắm đượm tình người của vùng đất Trường Sơn. Giờ đây, dưa lá sắn trở thành đặc sản đối với du khách gần xa trong hành trình khám phá hương vị đặc sản Trường Sơn của miền Tây xứ Quảng.