Nhiều tồn tại trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2019

Chỉ giải ngân được 35% kế hoạch vốn

Theo Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Võ Hồng, việc thực hiện chương trình NTM trên địa bàn tỉnh còn một số vấn đề cần quan tâm. Trong đó, kết quả thực hiện chưa tương xứng với khả năng, điều kiện hiện có. Nông thôn phát triển chưa đồng đều, kết nối kinh tế nông thôn - đô thị còn yếu; cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, ít chú trọng hạ tầng phục vụ sản xuất; thu nhập người dân chưa được cải thiện nhiều. Đáng lo ngại về ô nhiễm môi trường, xử lý rác thải. Một số địa phương xây dựng NTM còn hình thức, nặng thành tích.

Kết quả giám sát cho thấy, nguồn lực thực hiện chương trình chủ yếu từ ngân sách nhà nước; huy động nguồn lực trong nhân dân chưa trở thành phong trào, chưa đi vào chiều sâu. Nguồn lực huy động thực hiện chương trình thấp hơn so với giai đoạn 2010 - 2015, chưa đảm bảo cơ cấu các nguồn vốn theo Quyết định 1600/QĐ-TTg; chủ yếu vẫn từ ngân sách nhà nước và vốn tín dụng.

Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư trực tiếp còn thấp (chỉ chiếm 16%), chưa tương xứng với mục tiêu đề ra, chậm được phân bổ; huy động nguồn lực trong nhân dân còn hạn chế. Việc lồng ghép nguồn lực các chương trình, dự án khác trong xây dựng NTM còn hạn chế, thiếu đồng bộ, ngay từ khâu lập kế hoạch, lập dự án đến thanh quyết toán, tổng hợp nguồn vốn. Phân bổ nguồn lực chỉ mới chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng, ít quan tâm đầu tư phát triển sản xuất.

Nhiều nơi đã xảy ra tình trạng nợ/nợ đọng xây dựng cơ bản, đặc biệt là ở cấp xã. Cụ thể, đến hết tháng 8.2019 nợ khối lượng xây dựng cơ bản các công trình nghiệm thu, quyết toán phát sinh sau ngày 31.12.2014 là 257,9 tỷ đồng. Trong đó: ngân sách Trung ương 44 tỷ đồng; ngân sách tỉnh 14,5 tỷ đồng; ngân sách huyện 101,1 tỷ đồng; ngân sách xã 65,7 tỷ đồng; nguồn khác 32,4 tỷ đồng.

Ngoài ra, có nơi sử dụng không đúng mục đích nguồn vốn tỉnh hỗ trợ cho việc thanh toán trả nợ xây dựng cơ bản (nguồn 340 tỷ đồng tỉnh hỗ trợ từ tăng thu, vượt thu năm 2018). Áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù trong xây dựng NTM ở một số địa phương chưa hiệu quả, gặp nhiều vướng mắc. Trong thực hiện cơ chế phân cấp, nhiều huyện chưa kịp thời phê duyệt kế hoạch trung hạn, giao vốn cho cấp xã; phối hợp chưa chặt chẽ trong thẩm định, phê duyệt hồ sơ, quản lý chất lượng, thẩm tra quyết toán dự án hoàn thành.

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Võ Hồng nhìn nhận: “Việc giải ngân nguồn vốn chậm dẫn đến kéo dài nguồn vốn sang năm sau. Đối với vốn kế hoạch 2019, đến ngày 1.9.2019 chỉ giải ngân 35%. Đề ra mục tiêu, kế hoạch xây dựng NTM có biểu hiện vượt khả năng nội tại; phải bổ sung ngoài kế hoạch hoặc điều chỉnh mục tiêu. Có nơi đăng ký xây dựng NTM để tranh thủ nguồn vốn đầu tư hạ tầng, chưa xuất phát từ thực lực và nguyện vọng của người dân”.

Nhiều xã rớt tiêu chí

Kết quả giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND tỉnh cũng cho biết, bình quân số tiêu chí NTM đạt chuẩn toàn tỉnh có tăng nhưng thấp hơn so với khu vực và cả nước. Kết quả xây dựng NTM có sự chênh lệch lớn giữa các vùng trong tỉnh và giữa các xã trong huyện. Bình quân số tiêu chí đạt chuẩn ở các xã đồng bằng 16,9 tiêu chí/xã, trong khi miền núi chỉ đạt 11,08 tiêu chí/xã; còn 3 huyện chưa có xã đạt chuẩn NTM. Chất lượng và tính bền vững của các tiêu chí đạt chuẩn còn hạn chế.

Đáng lo hơn, nhiều địa phương đạt chuẩn giai đoạn 2011 - 2015 không đáp ứng một số yêu cầu của bộ tiêu chí mới. Có đến 46 xã được công nhận giai đoạn trước rớt tiêu chí. Trong đó, có 1 xã rớt 4 tiêu chí, 22 xã rớt 2 tiêu chí, 23 xã rớt 1 tiêu chí. Có xã đã đạt chuẩn, có nơi là xã điểm NTM nhưng đời sống người dân còn nhiều khó khăn, cảnh quan môi trường nông thôn chưa đảm bảo xanh - sạch - đẹp.

Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Võ Hồng cho rằng, việc rà soát, đánh giá tiêu chí đạt chuẩn NTM ở một số địa phương chưa đúng thực chất, có nơi chưa đảm bảo tiêu chí nhưng vẫn công nhận đạt chuẩn. Công tác lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch còn nhiều hạn chế.

“Chất lượng quy hoạch chưa cao, chưa sát thực tế, thiếu tính bao quát, không gắn với xây dựng đô thị; có hiện tượng sao chép quy hoạch; chưa quan tâm quy hoạch phát triển vùng sản xuất. Nhiều địa phương chưa chú trọng công tác lập quy hoạch vùng dẫn đến thiếu tính gắn kết trong thực hiện quy hoạch NTM tại các xã trên cùng địa bàn. Có đến 120 xã phải thực hiện điều chỉnh cục bộ để phù hợp các tiêu chí chương trình NTM” - ông Hồng cho biết.

NGUYÊN ĐOAN