Xuân, nơi khung trời khác
Vẫn là những nụ cười giòn bên thau nếp mới, rổ thịt tươi chờ gói bánh, vẫn hoa mai bung nở những nụ đầu tiên, nhưng tết ở nơi này - Trại tạm giam Công an tỉnh- rộn ràng theo một cách riêng.
 |
| Trên vườn rau của trại. Ảnh: T.C |
1. M.H.L., một phạm nhân đang chấp hành án tại Trại tạm giam Công an tỉnh cười rất tươi, cất lời chào chúng tôi, trong khi tay vẫn đang thoăn thoắt chế biến thịt heo ở khu nhà bếp. Hôm nay, trại tạm giam tổ chức cho các can, phạm nhân ở trại gói bánh tét, chuẩn bị cho ngày tết đang đến gần. Nếu không có màu áo sọc mà L. cùng những phạm nhân khác đang mặc trên mình, không khí chắc chẳng khác gì bao gia đình ở quê. Người trộn thịt, người cắt lá, người tất bật vo nếp, chẻ lạt...
Những chiếc bánh tét còn thô vụng, méo mó, nhưng lại là những chiếc bánh tét đầu tiên mà L. gói trong cuộc đời mình. Loay hoay với chiếc lạt buộc, với mớ nếp nằm xộc xệch trong gói lá, L. cười giải thích, từ nhỏ đến giờ, chỉ biết… ăn chứ chưa gói bánh tét bao giờ. Nhìn những đôi tay còn chi chít hình xăm đang gói bánh, một xúc cảm kỳ lạ dậy lên trong lòng tôi. Phạm nhân và quản giáo của trại ngồi chung trên tấm bạt, chuyền nhau những chiếc bánh, có cảm giác như họ đang ngồi với nhau như những thành viên của một gia đình. “Cái tết đầu tiên trong trại, thiệt tình là tôi không hình dung lại ấm áp như thế này. Những ngày đầu vào trại, tôi vừa sợ, vừa mặc cảm, chán nản. Nhưng dần dần, cảm nhận được sự quan tâm của cán bộ quản giáo, giám thị, trại giam không còn là nơi quá đáng sợ như tôi từng tưởng tượng. Tôi vẫn được lao động, được vui chơi, mấy ngày qua thì đi chăm sóc hoa, dọn dẹp khuôn viên trong trại, giờ thì ngồi gói bánh với anh em và cán bộ. Vui, nên cũng vơi đi nhiều nỗi nhớ nhà” - L. nói.
Tôi theo chân một cán bộ quản giáo sang khu vườn dưới chân hội trường trại tạm giam. Không rõ câu chuyện gì các phạm nhân nữ đang nói với nhau, nhưng nghe tiếng cười vang từ phía họ rộn rã cả một góc vườn. Mai đã nở, bung những đóa đầu tiên đón giọt nắng hanh hao những ngày cuối tháng Chạp, rực một màu tết. Không thấy u buồn trên nhiều gương mặt. Họ không cô độc. Một giám thị trại giam kể, phạm nhân được lao động trong khuôn viên của trại, trồng rau, tỉa cỏ, chăm cây cảnh, trang trí hội trường. Nhiều chị em rất khéo tay. Họ sống một cuộc đời khác. Trong lao động cải tạo, vui chơi, hay những lúc ngồi tâm sự với cán bộ giám thị, với nhau, họ lắng nghe và sẻ chia, học cách để tự suy ngẫm về lầm lỗi của đời mình, để sẵn sàng cho một tương lai khác đang chờ đợi.
2. Một vườn rau xanh, một khu chăn nuôi, và những góc vườn cây cảnh… là nơi để phạm nhân lao động cải tạo. Không phải là những căn phòng giam với bốn bức tường xám lạnh, họ vẫn có một khung trời riêng của mình. Tôi ra vườn rau, những luống cải, xà lách đã xanh um. Người nhổ cỏ, người tưới rau, những câu chuyện về tết, về gia đình được họ chia sẻ với nhau, giản dị mà thân tình. Trại tạm giam có hẳn tiệc tất niên cho can phạm nhân, khẩu phần ăn những ngày tết cũng sẽ đủ đầy hơn nhờ rau xanh, thịt heo… mà trại tự túc được. Những chuyến xe bò chở bánh kẹo, nước ngọt, trái cây ra vào khu trại nhiều hơn. Nhiều năm nay, tết luôn có đủ bánh trái, có những đêm sinh hoạt văn nghệ, phạm nhân được vui chơi thể thao…
Hai mươi lăm năm gắn bó với trại tạm giam, Thiếu tá, y sĩ Nguyễn Thị Kim Hữu, cán bộ y tế trại nói, ngày tết là lúc nỗi khát khao đoàn tụ gia đình dậy lên trong mỗi phạm nhân. Trực tiếp chăm sóc, chia sẻ và lắng nghe với can phạm nhân, chị hiểu về tâm tư của họ những ngày ăn tết trong trại. “Nhiều người trong số họ có hoàn cảnh khá bi thương. Chúng tôi lắng nghe họ, sẻ chia và động viên. Tôi có cảm giác, ngày tết, giữa can phạm nhân và cán bộ, giám thị ở trại gần gũi, thân tình hơn, như trong một gia đình. Đó cũng là cách để họ vượt qua mặc cảm, cố gắng học tập cải tạo, tìm cơ hội làm lại cuộc đời sau khi rời trại” - Thiếu tá Nguyễn Thị Kim Hữu tâm sự. Nhận thông báo một can phạm lên cơn đau, chị vội vã chào chúng tôi, đi rất nhanh về phía phòng cấp cứu.
Lộc xuân biêng biếc những khu vườn, mai vàng thắm sắc trong trại tạm giam. “Chúng tôi luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của Ban giám đốc Công an tỉnh, của UBND tỉnh để thực hiện đầy đủ chế độ chính sách, tạo điều kiện tốt nhất về vật chất và tinh thần cho can phạm nhân yên tâm học tập cải tạo. Ngày tết, ngoài việc tạo điều kiện cho thân nhân can phạm thăm gặp, cán bộ, chiến sĩ của đơn vị cũng tổ chức nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao, trích kinh phí từ hỗ trợ của UBND tỉnh và nguồn tự sản xuất của trại cải thiện khẩu phần ăn, để mọi người có một cái tết ấm áp hơn ngay trong trại” - Thượng tá Nguyễn Thành Nhân, Giám thị trại tạm giam chia sẻ.
Bên kia cánh cửa trại tạm giam, xuân đang về…
THÀNH CÔNG