"Quan tài bay"
Dân gian ví những chuyến xe dù là những “quan tài bay” quả không sai!
Xe dù là những xe chở khách không có bến bãi, phiên chuyến, không đón - trả khách ở những nơi quy định. Vì thế, những chuyến xe dù chở khách và hàng hóa vô tội vạ, có khi hàng hóa chen lẫn hành khách; nhất là trong những dịp nghỉ lễ dài ngày, trước và sau Tết Âm lịch, nhiều người dân nghèo đi làm ăn xa vội vã quay về quê hoặc trở lại chỗ làm, khách thường bị nhốt cả trên mui hoặc ở khoang hàng hóa rất nguy hiểm. Nhưng tai hại hơn là do hoạt động “ngoài tầm kiểm soát” nên tài xế những xe dù này luôn luôn chạy ẩu, phóng nhanh và có thể gây tai nạn bất cứ lúc nào cho cả “thượng đế” của mình lẫn người đi đường.
Hành khách đi xe dù cũng thường là nạn nhân của những vụ chặt chém về tiền vé cao hơn nhiều lần so với giá vé tại bến. Nhiều trường hợp, do phản ứng về giá cả, hành khách đã bị phụ, lái xe hành hung chẳng khác gì bọn côn đồ, khi được cứu thoát thì họ đã bị “mềm xương”. Chúng tôi đã từng chứng kiến những chuyến xe dù từ Quảng Trị về Đà Nẵng, từ Đà Nẵng đi các tỉnh Tây Nguyên. Phần lớn hành khách là những người nghèo khó ở những vùng xa, vùng sâu, do thiếu hiểu biết hoặc do tâm lý ngại khó, ngại tốn kém đã không đến bến xe hoặc không đón xe ở các điểm quy định đã trở thành nạn nhân của những chuyến “quan tài bay” này. Đến khi vỡ lẽ ra, thì cả chi phí và thời gian phải tốn lại cao hơn nhiều lần.
Các cơ quan, đơn vị chức năng cũng cần xem lại trách nhiệm của mình khi để tình trạng xe dù tái diễn. Theo chúng tôi, trước hết là ngành giao thông vận tải, bởi ngành này hiện cũng mới có các quy định về bến xe đi và về, hoặc bến dừng ở các thị xã, thị trấn, chứ chưa thấy có quy định những điểm dừng để đổ và đón khách trên lộ trình, nhất là các khu vực thị tứ dọc các quốc lộ. Việc thiếu các điểm dừng trên đường này đã tạo ra kẽ hở cho nạn xe dù. Trên quốc lộ 13 dọc nước bạn Lào, chúng tôi chứng kiến các điểm dừng tuy còn sơ sài nhưng vẫn bảo đảm các tiện nghi tối thiểu như chỗ ngồi chờ xe, nhà vệ sinh tư nhân, chỗ dừng xe... được thực hiện khá nghiêm ngặt. Trong lúc đó, trên các quốc lộ ở Thái Lan, các điểm dừng thường kết hợp với điểm đổ xăng, kiểm tra an toàn, ăn uống, vệ sinh cho hành khách đường dài. Đi từ tỉnh Mukdahan đến thủ đô Bangkok dài 800km và ngược lại nhiều lần, tôi chưa hề thấy các xe khách tự ý dừng xe đón, đổ khách tùy tiện như ở xứ ta. Đây cũng là hậu quả của việc thiếu kỹ cương trong việc kiểm tra, chế tài trong giao thông vận tải của các cơ quan thi hành pháp luật về giao thông vận tải và việc thiếu phối hợp giữa các cơ quan này với cơ quan quản lý ngành. Một tài xế xe khách ở Thái cho biết, các phi phạm đều bị phạt rất nặng, có khi bị cấm hành nghề vĩnh viễn, nên họ chấp hành rất nghiêm túc.
Chung quy lại, vấn nạn xe dù không phải là hết thuốc chữa, nếu có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan chức năng, có biện pháp đồng bộ trên thực tế giữa xây và chống bên cạnh những biện pháp chế tài nghiêm ngặt theo luật định.
TRƯƠNG ĐIỆN THẮNG