Thực phẩm từ vườn

Thời trước làng tôi còn đất rộng người thưa nên nhà nào cũng có một thửa vườn. Vườn rộng hay hẹp là do vị trí hoặc khả năng thành lập của gia chủ.

Thực phẩm từ vườn quê khá phong phú. Ảnh: C.N

Vườn thường chia đất thành hai phần, một phần rộng hơn để trồng cây và phần nhỏ trồng các loại rau. Cần thủ sẵn trong nhà mắm muối, tôm khô và các loại gia vị thì các bà các chị quanh năm khai thác hoa lợi trong vườn cũng đủ tự cung cấp cho gia đình những bữa ăn với những món ngon lành. Chẳng hạn thân cây mít là một danh mộc quý giá để làm cột, kèo nhà nhưng trái mít thường được làm thành món ăn cơm. Mít chín chỉ để ăn chơi vì nhà nào cũng có. Được dùng nhiều nhất là mít non. Mít non để sống hoặc luộc chấm mắm ăn cơm. Mít non nấu canh với các loại thịt. Đặc biệt mít non xắt cỡ ngón tay cái nấu với mấy con cá rô thì tuyệt. Khi nấu chín, người ta vớt mấy con cá rô sang chiếc dĩa rồi rưới nước mắm lên. Một món thành hai món.

Đu đủ còn xanh đem bào thành sợi rồi bóp gỏi với tôm, thịt, đậu phụng rang giã nhỏ là món khoái khẩu. Xoài xanh cũng bóp gỏi nhưng phải thêm một phần ba dưa hay bầu để hãm bớt vị chua. Mít trộn cũng là một món gỏi rất ngon. Loại gỏi nào cũng không thể quên rau răm. Bắp chuối xắt sợi mỏng trộn với nhộng tằm ăn cũng ngon như gỏi. Chuối xanh non của vườn nấu với ốc bươu là món canh ngon.
Nhiều vườn còn trồng một loại tre lấy giống từ Nam Bộ. Loại tre Mạnh Tông này chỉ để lấy măng mà thôi. Măng này thân mập vị hơi ngọt và thơm. Măng kho với mắm cái, trộn mè, hầm với giò heo, xào với thịt gà đều ngon.

Chút nữa tôi bỏ sót một giá trị không còn bàn cãi của một món mít non. Đó là mít non nấu canh với cá chuồn. Nó hấp dẫn đến nỗi khi cuối mùa xuân nghe chim tu hú kêu thì bà con xứ Quảng ta lại nhớ câu:
Ai về nhắn với bậu nguồn

Mít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên.

Khoảnh đất vườn dành trồng các loại rau thường nằm gần sân nhà. Các bà các chị tự tay trồng và chăm bón khoảnh rau. Họ bón cho rau bằng phân heo, phân gà ủ hoai. Được bón bằng phân tằm thì rau hoàn toàn sạch và an toàn thực phẩm.

Các bà các chị của ta yêu mến khoảnh đất trồng rau và từng loại rau vậy nên mới có những câu:

Ăn tiêu nhớ tỏi ngùi ngùi

Ngồi bên luống hẹ nhớ mùi hành hương.

Gió đưa cây cải về trời

Rau răm ở lại chịu lời đắng cay.

Thửa vườn nào không trồng những loại cây, rau thì các bữa cơm thường nhật của gia chủ phải chịu một thiếu sót lớn và gia chủ cũng bị đánh giá ở mức thấp về  ẩm thực.

TƯỜNG LINH