Thủy điện lại khát nước

Nắng nóng cục bộ kéo dài khiến các nhà máy thủy điện ở miền núi đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng.

Nếu hạn hán tiếp tục kéo dài, các lòng hồ thủy điện sẽ đối mặt với nguy cơ xuống mực nước chết.Ảnh: TRẦN HỮU

Nhiều tháng nay, các huyện miền núi hứng chịu hậu quả của thời tiết khô hạn cục bộ, rất ít xuất hiện mưa lớn để các hồ thủy điện tích nước dự trữ. Các nhà máy thủy điện trên hệ thống lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn đang gặp khó khăn trong vận hành sản xuất điện do nguồn nước không đảm bảo. Với dung tích thiết kế hơn 350 triệu mét khối nước, hồ thủy điện A Vương khắc khoải chờ nước trời. Ngay từ đầu năm, hồ này thiếu hụt gần 10m so với mực nước dâng bình thường, tương đương khoảng 65 triệu mét khối nước. Hiện tại, hồ thủy điện A Vương chỉ còn khoảng 10m nước nữa là đến mực nước chết. Theo tính toán, từ nay đến cuối tháng 8 nếu không xuất hiện mưa, nhà máy có khả năng sẽ tạm ngừng phát điện. Hơn 10 năm đi vào hoạt động, đây là thời điểm mà nhà máy này bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong hoạt động sản xuất, kinh doanh do khô hạn.

Theo Sở Công Thương, trên địa bàn tỉnh có 47 dự án thủy điện đang hoạt động. Các nhà máy thủy điện lớn như A Vương, Sông Tranh 2, Sông Bung 4… ngoài duy trì sản lượng điện theo hợp đồng đã ký kết với đối tác còn phải đảm bảo phân bổ nguồn nước hợp lý cho phía hạ du. Nếu tụt xuống mực nước chết, chắc chắn hàng vạn héc ta hoa màu vụ hè thu ở hạ du sẽ bị thiệt hại. Ông  Hoàng Ngọc Linh, phụ trách điều độ Nhà máy thủy điện A Vương cho biết, thời gian qua, nhà máy chỉ phát điện cầm chừng. Còn theo ông Trần Đình Dũng - Quản đốc Nhà máy thủy điện A Vương, thiếu nước kéo theo thiếu điện, không đủ phục vụ nhu cầu sản xuất, sinh hoạt. Tương tự, thời điểm cuối tháng 7, lòng hồ thủy điện Sông Bung 4 (Nam Giang) còn chưa đầy 2m nước. Nhiều đoạn sông, suối gần như cạn kiệt nguồn nước. Thời điểm này, việc sản xuất, kinh doanh và sinh hoạt chủ yếu dựa vào nguồn điện từ thủy điện, nguồn năng lượng khác thay thế chiếm tỷ lệ rất thấp. Theo tìm hiểu, các nhà máy thủy điện đều phụ thuộc vào nguồn nước của nhau dẫn đến thực trạng thiếu nước chung. Trước diễn biến bất thường của biến đổi khí hậu, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang tính đến những phương án phát điện thay thế nhằm đảm bảo an ninh năng lượng cũng như lợi ích của nhân dân.

Bộ Công Thương cho rằng, sản lượng điện của các thủy điện ở miền Trung và cả Tây Nguyên đạt thấp hơn cùng kỳ năm ngoái khoảng 20%. Nếu thời tiết tiếp diễn nắng nóng, khô hạn cục bộ, sẽ không tránh khỏi tình trạng thiếu điện phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Theo EVN, khu vực miền Trung và Tây Nguyên, lượng nước về tại hầu hết hồ thủy điện đều giảm thấp hơn so với giá trị trung bình nhiều năm. Vì vậy, các tháng nắng nóng đỉnh điểm như tháng 5 và 6, EVN đã dùng giải pháp khai thác tối đa các nguồn nhiệt điện than và tua bin khí, các nguồn thủy điện được khai thác theo kế hoạch để điều tiết nước cho hạ du mùa khô, mua điện Trung Quốc ở mức hợp lý để đảm bảo cung cấp điện cho sản xuất, sinh hoạt. Cuối tháng 7 này, các hồ thủy điện A Vương, Sông Bung 4, Sông Tranh… phải điều tiết vừa đảm bảo nhu cầu nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt theo các quy trình điều tiết liên hồ chứa vừa đáp ứng yêu cầu của địa phương.

Theo ông Nguyễn Trâm - Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy điện A Vương, bình quân mọi năm lượng nước đầu mùa khô trong hồ thủy điện A Vương thường xuyên ở cao trình 380m nhưng năm nay tụt xuống còn xấp xỉ 370m. Dự báo năm nay tình hình khô hạn kéo dài nên thủy điện A Vương đã lên kế hoạch vừa phát điện vừa phân phối nguồn nước tưới cho hạ du. Các nhà máy thủy điện đang chờ nước giải hạn và lúng túng trong việc điều tiết nguồn nước, sản xuất điện. Thực tế việc vận hành các hồ chứa thủy điện mùa khô trên địa bàn tỉnh thời gian qua thiếu đồng bộ, chưa đảm bảo tối ưu hóa lợi ích. Chính vì vậy, một số nhà máy thủy điện mong muốn Nhà nước có cơ chế bù giá cho thủy điện khi thỏa mãn yêu cầu cung cấp nước cho địa phương.

TRẦN HỮU