Tín dụng cho nông nghiệp, nông thôn: Nhiều ngân hàng e ngại

Nghị định 41/2010/NĐ-CP của Chính phủ ra đời là cơ sở pháp lý để người dân dễ dàng tiếp cận tín dụng nguồn vốn giá rẻ của ngân hàng, bởi chính sách này ưu tiên đưa vốn về nông thôn. Tuy nhiên, không ít ngân hàng chưa mặn mà đối với lĩnh vực này.

Ngại cấp tín dụng

Theo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Nam, đến ngày 31.8.2013, dư nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn trên địa bàn đạt khoảng 6.796,84 tỷ đồng. Chiếm tỷ trọng cao nhất thuộc hộ gia đình, hộ kinh doanh (39,78%), cá nhân (28,74%) và cho vay doanh nghiệp cùng các đối tượng khác chiếm tỷ trọng 31,48%. Một thống kê khác cũng cho thấy việc cho vay không có tài sản đảm bảo khoảng 3.785 tỷ đồng, chiếm đến 55,69% tổng dư nợ cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn. Đóng vai trò chủ lực trong hoạt động này vẫn là Agribank và Ngân hàng Chính sách xã hội Quảng Nam bởi mạng lưới cho vay rộng khắp đến các huyện, xã nên đã đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay của khách hàng. Chính Agribank là ngân hàng tiên phong trong việc triển khai, thực hiện cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn. Với 26 chi nhánh trực thuộc đóng trên địa bàn huyện và 173 cán bộ tín dụng, đồng thời phối hợp với các hội nông dân và phụ nữ, ngân hàng này đã thành lập 124 tổ vay vốn đến từng thôn bản hướng dẫn các tổ viên về thủ tục vay vốn. Hiện có 1.952 tổ viên còn dư nợ tại ngân hàng này. Bà Nguyễn Thị Sương Thu - Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Nam cho biết, Agribank là ngân hàng có thị phần dư nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn cao nhất địa bàn, chiếm 47,5% với dư nợ hơn 3.228,29 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 70,89% dư nợ toàn Agribank Quảng Nam.

Ngân hàng ngại cho vay vì lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn lợi nhuận ít, nhiều rủi ro.Ảnh: T.D

Tuy nhiên, theo một thống kê từ Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Nam, hiện tại chỉ có khoảng 16/23 tổ chức tín dụng tại Quảng Nam có dư nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn. Theo chuẩn của Nghị định 41 thì các ngân hàng phải cho vay nông nghiệp nông thôn tối thiểu 20%/tổng dư nợ. Nhưng thực tế vẫn còn không ít ngân hàng thương mại “thờ ơ” với điều này. Ngay như việc Nhà nước chỉ định 5 ngân hàng thương mại cổ phần cho vay theo chương trình hỗ trợ nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản, thủy sản, nhưng chỉ có Agribank có phát sinh dư nợ. Hoặc cũng chỉ có 13/23 tổ chức tín dụng đầu tư vào 50 xã xây dựng nông thôn mới. Theo một giám đốc ngân hàng thương mại, ngoài việc thiếu hụt vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa, đầu ra thiếu ổn định thì việc quy định khắt khe về nhãn mác hàng hóa thiết bị sản xuất, phục vụ nông nghiệp, hay áp dụng các biện pháp bảo đảm tiền vay cũng gặp những trở ngại nhất định. Cụ thể, khi hộ vay vốn phát sinh nợ quá hạn thì việc xử lý tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất để thu nợ khó thực hiện bởi nhà và đất ở nông thôn rất khó mua bán, chuyển nhượng, nhất là những trường hợp chỉ có giấy chứng nhận tạm thời. Hoặc các hộ sản xuất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên không đăng ký thế chấp được. Do đó, không đủ điều kiện vay vốn theo quy định. Hệ quả là không ít ngân hàng “ngại” cấp tín dụng cho lĩnh vực này.

Tháo gỡ rào cản

Nhiều hộ nông dân vẫn khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng mặc dù trên lý thuyết khi Nghị định 41 ra đời là hướng về nông thôn. Hiện nay, gần như các tổ chức tín dụng về nông thôn thích cho doanh nghiệp vay hơn hộ nông dân. Điều này cũng dễ hiểu bởi tín dụng nông thôn, nông nghiệp chủ yếu các là món vay nhỏ lẻ, dẫn đến chi phí hoạt động cao. Mặt khác cũng không loại trừ nông nghiệp, nông thôn luôn gặp rủi ro lớn về trình độ năng lực quản lý của chính hộ vay. Chưa kể đến Quảng Nam luôn phải đối mặt với hạn hán, lũ lụt, dịch bệnh… Bà Lưu Thị Thảo - Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Nam cho rằng với các món vay nhỏ, chi phí cao, rủi ro lớn… nên nếu không có lượng chi nhánh gần dân, sát dân, không đủ lượng cán bộ thì các ngân hàng muốn cho vay tới hộ dân cũng không cho vay được. Vì tín dụng chủ yếu là lòng tin, phải hiểu, phải tin thì mới cấp tín dụng chứ không hoàn toàn là vấn đề thế chấp. Thế chấp mới chỉ là điều kiện cần, không phải là điều kiện đủ. Thế nhưng, hiện tại vẫn còn khá nhiều ngân hàng chưa thể phát triển mạng lưới đến tận cơ sở.

Ngân hàng “ngại” cho vay tới hộ nông dân, còn người dân thì “ngại đi vay” vì cơ chế, thủ tục cho vay phức tạp, dẫn đến họ tìm đến “tín dụng đen”. Theo ông Nguyễn Trọng Hòa, chủ một cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi và thú y hoạt động trên 30 năm qua tại Điện Hòa (Điện Bàn), gần đây Agribank đã giải quyết kịp thời các nhu cầu của nông dân, nhưng các ngân hàng thương mại vẫn còn đang ở mức thấp. Ở những giai đoạn khó khăn, dân thường cần sự giúp đỡ của ngân hàng, nhưng đôi khi lại gặp khó. Không tìm được tiền dân đành phải vay nóng để duy trì sản xuất, dẫn đến sự bất ổn ở nông thôn nên ngân hàng cần tìm cách cố gắng khống chế giảm thiểu tình trạng vay nóng ở nông thôn. Ông Nguyễn Thành Vinh - Giám đốc Ngân hàng Đông Á Quảng Nam nói với 1 chi nhánh và 6 phòng giao dịch, Đông Á đã triển khai cho vay tín chấp thông qua hội phụ nữ các huyện. Dư nợ chỉ khoảng 25 tỷ đồng nhưng việc phối hợp tổ chức cho vay của địa phương chưa tốt, thường bị vướng trả nợ chậm, quá hạn nhưng chưa được hỗ trợ để thu hồi nợ. Nếu điều này tích cực, nghĩa là có sự phối hợp đồng đều trong việc cho vay và thu hồi nợ thì ngân hàng sẽ tăng đối tượng cho vay tín chấp về chăn nuôi hay sản xuất ở nông thôn nhiều hơn.

Nhu cầu về tín dụng cho nông nghiệp nông thôn đang rất lớn. Các vướng mắc rào cản về tín dụng lĩnh vực này đang được Chính phủ và các ngành chức năng quan tâm tháo gỡ. Nhưng để đáp ứng được nhu cầu vốn cho tam nông vẫn còn một khoảng cách khá lớn từ chính sách đến thực tiễn triển khai. Mỗi ngân hàng có chức năng khác nhau, điều kiện kinh doanh, phục vụ cũng khác nhau, nhưng chí ít cũng phải tuân thủ việc cấp tối thiểu tín dụng cho lĩnh vực này 20% trên tổng dư nợ để giúp nhà nông và nông thôn có cơ hội phát triển.

TRỊNH DŨNG