Lưu giữ giá trị làng cổ

Giữ nếp nhà xưa

Làng cổ Lộc Yên (xã Tiên Cảnh, Tiên Phước) nằm cách trung tâm huyện lỵ Tiên Phước 5km về hướng Tây, với nhà cổ, ngõ đá, bờ chè tàu và những vườn cây trái xanh mát. Theo gia phả của tộc Nguyễn (Lộc Yên), dưới thời Tây Sơn, ông Nguyễn Công Tuyết người làng Tận Phước (Tam Kỳ) đã đưa gia đình cùng một số dân đinh đến đây khai hoang lập làng đặt tên là Lộc An thôn, về sau gọi là Lộc Yên. Đến nay qua 7 đời, làng Lộc Yên có nhiều tộc họ cùng sinh sống thuận hòa.

Đặc biệt ở Lộc Yên còn lưu giữ 8 ngôi nhà cổ có niên đại từ 80 năm đến 150 năm, trải qua nhiều thế hệ, với kiểu thức kết cấu là nhà lá mái và nhà rường, kiến trúc độc đáo, tinh xảo. Các ngôi nhà cổ Lộc Yên được đánh giá là quần thể có giá trị cao về mặt kỹ xảo và mỹ thuật. Những ngôi nhà cổ của ông Nguyễn Huỳnh Anh, Nguyễn Đình Mẫn, Đồng Viết Mão... đều có kiến trúc cổ nhà 8 cái, 3 gian 2 chái, kèo tam đoạn, giao nguyên có trụ trốn (đầy đủ bộ phận trỏng quả). Những căn nhà cổ đã trải qua một thời gian dài trụ vững với nắng mưa, trải qua bao biến thiên thời cuộc vẫn được chủ nhân giữ lại. Theo lời kể của ông Nguyễn Đình Hoan (con trai ông Nguyễn Huỳnh Anh) thì căn nhà cổ được dựng từ thời ông nội của ông. Căn nhà được làm từ gỗ mít, mất 12 năm công thợ để hoàn thành, tinh xảo đến từng chi tiết nhỏ. Thời ông Nguyễn Huỳnh Anh còn sống, chính quyền Ngô Đình Diệm đã cử người đến hỏi mua căn nhà này nhưng chủ nhà không đồng ý. Lần thứ hai, người đại diện của gia tộc họ Ngô lại hỏi mua để làm nhà thờ tộc, nhưng không được nên hỏi đổi căn nhà lấy một khu biệt thự ở Sài Gòn hoặc Vũng Tàu theo yêu cầu của gia chủ. Nhưng cả 2 lần đều bị cha ông Anh từ chối. Nhờ vậy mà giờ đây, Lộc Yên còn lưu giữ được căn nhà cổ có giá trị cao và kiến trúc độc đáo.

Phát huy giá trị

Ngõ đá, bờ đá tô điểm thêm vẻ đẹp của làng hay những giếng đá cổ tạo nét riêng độc đáo cho Lộc Yên. Ngõ đá ngày xưa được người dân chất để giữ bờ đất khỏi sự xói mòn của mưa lũ và để phân chia ranh giới những khu vườn nối liền với nhau. Trải bao thời gian, bờ đá ngày nay trở thành điểm nhấn, góp phần tạo nên nét đặc trưng cho làng cổ. Người dân cũng đã phục dựng lại bờ đá bị ngã đổ, chất thêm bờ đá trên những lối đi vào làng, vào ngõ nhà.

Là chủ nhân của căn nhà cổ trong quần thể nhà cổ của Lộc Yên, căn nhà 145 năm tuổi của ông Nguyễn Đình Mẫn được thừa kế còn nguyên kiến trúc cổ xưa. Đường dẫn vào căn nhà cổ là những ngõ đá rêu phong, bờ chè tàu ẩn dưới vườn cây trái xanh mướt. Ông Mẫn nói: “Là người làng Lộc Yên tôi rất vinh dự cùng với làng mình đón nhận Bằng di tích quốc gia và còn tự hào hơn nữa vì căn nhà của tôi cũng là nhà cổ. Nghĩa là từ nay trở đi, căn nhà trở thành một trong những điểm tham quan của du khách gần xa. Tôi sẽ dốc sức để cùng với làng, xã, huyện giữ gìn căn nhà nguyên trạng. Nhưng thời gian sẽ làm căn nhà xuống cấp, tôi mong muốn Nhà nước cùng vào cuộc với người dân bảo tồn, trùng tu. Về lâu dài, xã định hướng đây là một trong những địa điểm tham quan nên tôi mong việc tổ chức khách du lịch, tham quan phải có đoàn, có lịch trình, khoa học. Chúng tôi sẵn sàng vào cuộc với xã, huyện để đưa Lộc Yên thành điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách nhưng phải bền vững”.

Ông Lê Trường Hiền - Chủ tịch UBND xã Tiên Cảnh, cho biết: “Đón nhận Bằng di tích quốc gia là vinh dự và cũng là trách nhiệm đối với người dân Lộc Yên nói riêng và xã Tiên Cảnh nói chung. Chúng tôi sẽ tuyên truyền, cùng người dân giữ gìn, phát huy giá trị của làng cổ. Đồng thời mong muốn các cấp, ngành tiếp tục hoàn thiện việc quy hoạch không gian chung của làng cổ, tiếp tục định hướng cho người dân cách bảo tồn, phát huy giá trị của ngôi làng”.