Vất vả thu hồi đất

Không lưu trữ, hoặc thất lạc hồ sơ, hồ sơ đất đai sai lệch với thực tế sử dụng; cơ chế, chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) các dự án lớn vận dụng thiếu nhất quán... khiến một số địa phương gặp khó khăn khi thu hồi đất. 

Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu kiểm tra vệt giải phóng mặt bằng là đất nuôi trồng thủy sản tại xã Tam Hòa (Núi Thành) mới đây. Ảnh: T.HỮU

Lúng túng bồi thường đất nông nghiệp

Dự án đường trục chính từ Khu công nghiệp Tam Thăng đi cảng Kỳ Hà và sân bay Chu Lai hiện nay chưa thể thi công do nhiều khu vực chậm GPMB thu hồi loại đất nuôi trồng thủy sản cả ngoài và trong vệt GPMB. Toàn tuyến ven biển 129 theo phạm vi dự án chạy dọc sông Trường Giang, sông Trầu và khu vực lân cận hầu hết qua diện tích đất nuôi trồng thủy sản của các hộ dân thuộc các xã Tam Tiến, Tam Hòa, Tam Hiệp, Tam Giang, Tam Nghĩa (Núi Thành).

Ông Trương Văn Trung - Phó Chủ tịch UBND huyện Núi Thành cho rằng, phần lớn thửa đất thủy sản mà người dân canh tác bị ảnh hưởng một phần của dự án và phần diện tích còn lại nằm ngoài vạch GPMB không thể tiếp tục sản xuất, nuôi trồng thủy sản do mất nguồn cung cấp nước để sản xuất, hoặc bị chia cắt thành những thửa đất nhỏ không phù hợp với điều kiện để tiếp tục nuôi trồng. Nếu bồi thường - hỗ trợ (BT-HT) không thu hồi đất thì phần diện tích còn lại ngoài vạch GPMB, người dân vẫn tiếp tục sản xuất vào mục đích khác nên khó cho công tác quản lý hiện trạng. Núi Thành đề xuất cho phép thu hồi đất và thực hiện BT-HT với nhóm thửa đất có diện tích dưới 1.500m² (gồm 93 thửa, diện tích hơn 5,1ha), loại đất nuôi trồng thủy sản ngoài vạch GPMB với kinh phí gần 11 tỷ đồng; còn với nhóm thửa đất có diện tích từ 1.500m² trở lên, gồm 43 thửa, diện tích hơn 12ha, loại đất nuôi trồng thủy sản, với kinh phí 23,5 tỷ đồng.

Trong khi đó, nhiều dự án khu dân cư, tái định cư gặp trắc trở với chính sách thu hồi đất nông nghiệp. Theo UBND TP.Hội An, thu hồi đất nông nghiệp không đơn giản bởi người dân không đồng tình với chính sách hiện hành mà đề nghị được BT-HT đất nông nghiệp như quy định tại Nghị định 69/CP và Quyết định số 23/2010/QĐ-UBND ngày 30.9.2010 của UBND tỉnh. Người dân cho rằng, đơn giá BT về đất nông nghiệp theo giá đất cụ thể còn thấp. Việc xác định giá đất cụ thể, phê duyệt để BT-HT đối với đất nông nghiệp chủ yếu căn cứ vào đơn giá quy định tại Quyết định số 48/2014/QĐ-UBND ngày 25.12.2014 của UBND tỉnh về việc ban hành quy định về giá đất, bảng giá đất thời kỳ 5 năm 2015 - 2019 trên địa bàn tỉnh không có lợi cho người bị thu hồi đất như theo các quy định cũ trước đây của UBND tỉnh.

Lệch hồ sơ và thực tế

Tại xã Duy Hải (Duy Xuyên), khi triển khai khu TĐC của xã giai đoạn 3, cơ quan BT phát hiện 20 trường hợp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở (bìa đỏ) không chính xác cần phải thu hồi và điều chỉnh. Phần lớn các thửa đất ở trước ngày 18.12.1980 có diện tích sử dụng thực tế lớn nhưng chỉ được cấp 300m2 đất ở. Trong đó, có 8 thửa đất ở trước ngày 18.12.1980 có trong bản đồ 299 và trong sổ mục kê nhưng không có trong sổ đăng ký ruộng đất nên hiện nay chỉ được xác định diện tích đất ở là 300m2. Tương tự, tại xã Bình Dương (Thăng Bình), những thửa đất ở trước ngày 18.12.1980 có diện tích lớn hơn hạn mức giao đất nhưng không có hồ sơ bản đồ 299 và chỉ được xác định diện tích đất ở là 300m2, dẫn đến không có cơ sở để thực hiện thu hồi đất và BT-HT. Một số trường hợp hộ gia đình bức xúc vì nhà ở xuống cấp cần thiết phải được BT trước để vào khu dân cư xây dựng lại nhà ở nhưng địa phương không thể xác nhận nguồn gốc, thời điểm sử dụng đất làm căn cứ BT-HT.

Chính sách thu hồi đất chậm được giải quyết dứt điểm, kịp thời do nhiều trường hợp tranh chấp đất đai, xác nhận nguồn gốc đất chưa rõ ràng, khiếu nại giá BT đất nông nghiệp còn thấp, chưa thỏa đáng nên một số hộ gia đình, cá nhân chưa đồng ý nhận tiền dẫn đến công tác GPMB không đảm bảo được tiến độ để thi công công trình. Một yếu tố khác ảnh hưởng đến việc thu hồi đất còn do nhiều dự án triển khai đồng thời trên địa bàn nên triển khai thu hồi đất, giải quyết các nội dung liên quan như đất ở trước ngày 18.12.1980, áp dụng biện pháp cưỡng chế thu hồi đất... mất nhiều thời gian, công sức. Công ty CP Đầu tư phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam (cơ quan BT dự án khu nghỉ dưỡng Nam Hội An) nêu điểm bất hợp lý: khoảng thời gian từ thời điểm ban hành thông báo thu hồi đất đến khi có quyết định thu hồi đất đối với các trường hợp bị thu hồi đất ở là khá dài (180 ngày). Thực tế có phát sinh một số trường hợp kết hôn sau thời điểm thông báo thu hồi đất nhưng không được xem xét bố trí TĐC theo quy định tại Quyết định số 19/2017/QĐ-UBND ngày 5.9.2017 của UBND tỉnh. Một số địa phương thất lạc, hoặc không có bản đồ hồ sơ 299 nên khó xác nhận thu hồi đất.

TRẦN HỮU