Về xem tranh dán giấy

Đầu năm 1997, tôi có mặt tại cuộc triển lãm tranh và tượng (trưng bày tại sân bãi Ông Ích Khiêm, đối diện với cơ quan Hội Văn học nghệ thuật Quảng Nam - Đà Nẵng cũ) của một họa sĩ quen thuộc: Hoàng Đặng. Ông là họa sĩ có tranh trong bộ sưu tập của Viện Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam rất sớm sau ngày giải phóng, với tác phẩm sơn dầu “Công trường Phú Ninh”. Ở triển lãm lần này, vừa ngạc nhiên vừa thích thú đối với tôi khi gặp một trong số tác phẩm điêu khắc của Hoàng Đặng: “Những tiếng vọng từ Chiên Đàn”. Tôi còn nhớ tượng với kích thước lớn, bố cục dàn trải, chung quanh cây trụ hoa, biểu tượng của Chiên Đàn, hình ảnh những con người trong tư thế cuồng nộ, phản kháng với tinh thần “một mất một còn”, chống đối những kẻ bạo tàn. Những tiếng vọng bất khuất, mang âm hưởng chiến đấu của người dân, sẵn sàng xả thân vì Tổ quốc.

Gà trống - tranh dán giấy của Hoàng Đặng.

Họa sĩ Hoàng Đặng đã trưng bày nhiều phòng tranh trong và ngoài nước, tham gia triển lãm ở Ireland, triển lãm ở Mỹ; có nhiều tranh ở Viện Bảo tàng Việt Nam. Cùng với công việc sáng tác tranh, tượng, ông còn là cây cọ biếm họa với bút danh Đan, xuất hiện thường xuyên trên báo Lao Động nhiều năm qua. Vẽ tranh sơn dầu, tranh biếm họa báo chí, làm tượng, bây giờ làm tranh dán giấy, ông làm việc hình như không ngưng nghỉ.

Hai mươi năm sau, tôi tìm thăm ông tại xưởng vẽ - một căn nhà nhỏ ở phía tây bên kia sông Hàn. Trông Hoàng Đặng vẫn vậy, dáng vẻ lênh khênh, phong trần nhưng chất chứa lòng ưu ái, ôn hòa. Ông tỉ mỉ sắp xếp lại số tranh dán giấy. Tranh dán giấy gây ấn tượng kỳ lạ. Chỗ này là bức tranh “Gà trống” - không cần đến một nét vẽ bằng bút, chỉ có giấy báo cũ, vụn, kết dính với nhau,  nhưng vẻ oai vệ, kiêu phong vốn có của gà trống hiển hiện một cách mạnh mẽ, tường tận. Và chỗ kia là mảng khối cùng màu sắc rộn ràng, thơ mộng qua những tà áo dài trắng của nữ sinh trong bức “Tan trường tháng Giêng”. Không khí thanh bình, tươi thắm mùa xuân như phủ tràn các tán cây màu rực rỡ, lan tỏa cùng khắp trên lối về sau giờ tan trường. Đến “Góc phố Hội An” với những cụm hoa tụ họp vào những ngày áp tết trên các lề đường con phố hẹp, trông lung linh trong nắng sớm mai. Thiếu nữ chở hoa trên xe đạp trên đường đến chợ với chiếc nón lá, màu vàng nhẹ, nổi bật trên nền ngói cũ bạc phết màu thời gian  của góc phố cổ. Mảng “giấy báo vụn” tạo nên sự chan hòa màu xanh của biển trong bức “Biển chiều” - một lão ngư dân tay cầm cần câu, tay xách xâu cá, xoãi chân bước chậm rãi, hiền hòa trên bãi cát trắng mịn…

Nhiều bức tranh dán giấy khác nữa, màu sắc từ các mẩu giấy báo cũ đang làm xôn xao căn phòng nhỏ. Và bên ngoài, nắng ấm lại trở về sau những ngày mưa dai dẳng, như cùng báo hiệu mùa xuân đã gõ cửa.

QUỲNH HƯƠNG