Hành trình của đam mê và trách nhiệm

Hàng trăm tập phim tài liệu được sản xuất, phát sóng, đa dạng về đề tài và phong cách, đậm đà phong vị đất và người xứ Quảng trong suốt nhiều năm qua là cả một hành trình miệt mài của niềm say nghề và tinh thần trách nhiệm với quê hương.

Thành tựu

Ngay từ những ngày đầu tái lập tỉnh, lãnh đạo QRT đã chú trọng đầu tư vào mảng phim tài liệu. Những bộ phim tài liệu đầu tiên như “Thung lũng hồi sinh”, “Đồng tiền ở quê”… được sản xuất trong điều kiện máy móc thiết bị còn khá đơn sơ, nhân lực chưa được đào tạo bài bản về truyền hình.

Thế nhưng khi phát sóng đã chiếm được tình cảm người xem bằng sự chân thành, mộc mạc trong câu chuyện phim cũng như phong cách thể hiện đề tài. Đồng thời khi tham gia Liên hoan truyền hình toàn quốc, QRT đã ghi được dấu ấn đậm nét bằng những thành công ngoài mong đợi. Từ nền tảng ấy, liên tục những năm sau này, phim tài liệu QRT đã trở thành một thương hiệu riêng, là “đối thủ” với các đài truyền hình cả nước ở những sân chơi nghề.

Những bộ phim như “Phong trào Duy tân và bộ ba xứ Quảng” (Huy chương vàng Liên hoan phim tài liệu, phóng sự các Đài PT-TH khu vực phía Nam); “Người cộng sự” (Huy chương vàng Liên hoan truyền hình toàn quốc); “Tư quậy” (bằng khen Liên hoan truyền hình toàn quốc) hay “Lặng lẽ sau đường cày”, “Phan Văn Định - dấu son thuở gieo mầm cách mạng” (Giải nhất Giải báo chí Huỳnh Thúc Kháng)… đã để lại trong lòng người xem những ấn tượng đẹp về đất và người xứ Quảng. Đồng thời thể hiện rõ nét sự tiến bộ vượt bậc trong câu chuyện làm phim tài liệu ở một đài địa phương.

Điểm nhấn “Mẹ Thu Bồn”

Năm 2005, Tỉnh ủy Quảng Nam ban hành Chỉ thị 54 về việc “Sưu tầm, hệ thống và sử dụng tư liệu quý về chiến tranh cách mạng” trên địa bàn tỉnh. Nói như TS. Vũ Ngọc Hoàng - nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam - “Đây là một chủ trương hết sức kịp thời, không chỉ mang ý nghĩa trách nhiệm với lịch sử mà còn là nghĩa cử mang tính văn hóa, nhân văn cao”.

Hưởng ứng chủ trương này, các cơ quan báo chí, văn học nghệ thuật, văn hóa cùng với nhiều nhà văn, nhà báo, nghệ sĩ trong và ngoài tỉnh đã tích cực tham gia dưới nhiều hình thức. Đài PT-TH Quảng Nam sau một thời gian chuẩn bị mọi điều kiện về vật chất và con người đã bắt tay thực hiện dự án phim tài liệu dài tập mang tên “Mẹ Thu Bồn” do nhà văn Nguyễn Khắc Phục làm tổng đạo diễn. Dự án phim cũng đã quy tụ nhiều tên tuổi lớn của giới nghiên cứu lịch sử, văn hóa, khoa học… cả nước tham gia cộng tác.

Lấy cảm hứng từ dòng chảy sông Mẹ Thu Bồn từ đỉnh Ngọc Linh xuôi về Cửa Đại, bộ phim khắc họa xứ Quảng trên nhiều phương diện từ thuở cha ông mở đất lập làng. Khi khởi quay những thước phim đầu tiên của sê-ri Mẹ Thu Bồn, chúng tôi đã nhận được sự động viên rất lớn từ phía lãnh đạo tỉnh cũng như đồng nghiệp ở nhiều địa phương trong khu vực và cả khán giả.

Chưa bao giờ chúng tôi lại có dịp được mục sở thị hình dáng đất mẹ từ nhiều góc nhìn, nhiều chiều kích văn hóa như khi thực hiện bộ phim tài liệu này. Đó là một dự án phim lớn, đòi hỏi phải có tư duy khác hơn, mới mẻ hơn và sâu rộng hơn so với những gì QRT đã làm trước đó cũng về đề tài đất và người xứ Quảng.

Lần đầu tiên ở một đài truyền hình địa phương có một bộ phim tài liệu huy động cả phương tiện máy bay của Sư đoàn Không quân 372 để thực hiện những cảnh quay từ trên cao. Và từ điểm nhìn trên cao ấy, có cảm giác dòng sông Thu Bồn đang dang đôi tay rộng dài ôm ấp những làng quê, đồng bãi, như cánh chim bằng vỗ những nhịp đập đồng điệu cùng bao thăng trầm xứ sở.

Và cũng từ điểm nhìn trên cao ấy, chúng tôi mới có dịp cảm nhận đầy đủ câu thơ xuất thần của nhà thơ lớn Thu Bồn: “Cho con núi rộng sông dài/ Cho con lưỡi kiếm đã mài nghìn năm”… Càng đi về phía đầu nguồn, vóc dáng Quảng Nam càng trải ra trước mắt chúng tôi những cảnh sắc cực kỳ quyến rũ. Những ban mai núi rừng chìm trong sương trắng. Những chân ruộng bậc thang nằm kề bên núi gợi lên một cảm giác yên bình đến nao lòng. Đâu đó bên những cánh rừng xanh thẳm, tiếng suối róc rách, tiếng chim réo gọi bầy, tiếng gà rừng vút lên giữa trưa  dường như càng làm bật lên sức sống diệu kỳ nơi thượng nguồn đất mẹ.

Tự hào và trách nhiệm

Sau khi dự án phim tài liệu “Mẹ Thu Bồn” kết thúc, hành trình miệt mài và thủy chung với mảng phim tài liệu của QRT lại được tiếp tục với hàng chục bộ phim tài liệu về danh nhân, chí sĩ đất Quảng. Đây được xem là sự nối tiếp sê-ri “Mẹ Thu Bồn” để dòng chảy sản xuất phim tài liệu không bị gián đoạn. Điều mừng là, qua nhiều năm làm phim, các ê-kip sản xuất đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm, học hỏi thêm phong cách thể hiện phim của nhiều trường phái phim tài liệu trong và ngoài nước. Khi thực hiện những bộ phim tài liệu này, chúng tôi đã có dịp đi đến rất nhiều nơi trên mọi miền đất nước, nơi dấu chân tiền nhân xứ Quảng đã từng đi qua, từng để lại dấu ấn sâu sắc với quê người.

Và vì thế, niềm tự hào về cha ông trong mỗi chúng tôi càng thêm sâu sắc khi tiếp cận được nhiều tư liệu quý, nhiều câu chuyện hay, giai thoại để đời tiền nhân để lại. Quả thật, bản thân những người làm phim chúng tôi cảm thấy rằng, đây vừa là may mắn trong cuộc đời lại vừa là trách nhiệm lớn của người đang sống hôm nay với bao thế hệ người Quảng đi trước. Làm sao để mỗi tập phim là một chân dung đẹp, vừa là bài học quý về cốt cách, tâm hồn, tài năng, đức độ mà cha ông đã để lại cho lớp lớp con cháu xứ Quảng mai sau.

Bây giờ, khi nhắc đến mảng phim tài liệu hẳn là nói đến một tình yêu, say mê nghề của mỗi chúng tôi khi được giao nhiệm vụ thực hiện những bộ phim tài liệu về quê xứ. Xin mượn lời nhà thơ Trần Đăng Khoa trong một lần phỏng vấn ông để thực hiện bộ phim tài liệu về một nhà văn lớn của đất Quảng suốt đời cống hiến tài năng và tâm huyết cho tuổi thơ để khép lại bài viết này, như một niềm tự hào riêng có mỗi lần nghĩ về nghề.

Rằng: “Tôi thật sự khâm phục các bạn ở QRT. Rất hiếm có một đài truyền hình địa phương nào lại quyết tâm, tâm huyết để đầu tư hết sức công phu, hoành tráng sản xuất những bộ phim tài liệu về mảnh đất và con người quê hương mình. Các bạn đã khiến tôi nghĩ nhiều hơn về lẽ sống ở đời, về tình yêu công việc và trách nhiệm với tiền nhân…”.