Học cách làm hợp tác xã của người Thái

Thông qua dự án “Nâng cao năng lực cho hợp tác xã (HTX) tại khu vực miền Trung, Việt Nam”, đoàn cán bộ tư vấn của Liên minh HTX Quảng Nam có dịp tham quan, học tập một số mô hình HTX tại Thái Lan, đặc biệt cách quản lý, điều hành của HTX nước bạn.

LÀM việc tại tỉnh Nakhonnayok, đoàn công tác của Liên minh HTX Quảng Nam được nghiên cứu phương pháp làm việc của đội ngũ cán bộ tư vấn hỗ trợ, quy trình sử dụng phần mềm CPD card online để quản lý HTX, thăm mô hình rau hữu cơ, lúa hữu cơ hoa nhài của HTX Nông nghiệp Mueng Nakhonnayok. Sau đó, tại tỉnh Nakhonratchasima, đoàn làm việc với Trung tâm Chuyển giao công nghệ số 5 (thuộc Cục Xúc tiến Thái Lan), HTX Nông nghiệp Pí Mai và HTX Nông nghiệp Lam Praphloeng. Các HTX đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm về phương pháp quản trị ngành nghề, quản lý và nâng cao nhận thức của thành viên…

Lập kế hoạch chiến lược phát triển

Thái Lan có nền sản xuất nông nghiệp phát triển dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Bên cạnh chính sách của nhà nước ưu tiên đưa công nghệ vào sản xuất thì chính phủ Thái Lan đã có nhiều giải pháp giúp HTX nông nghiệp đạt hiệu quả cao về công tác quản lý, điều hành.

Mô hình chợ nông sản của HTX Nông nghiệp Lam Praphleong.

Trước hết, về quy mô HTX, ông Dusit Thongta - Giám đốc Trung tâm Chuyển giao công nghệ số 5 cho biết, khi phong trào HTX mới ra đời, HTX tại Thái Lan cũng có quy mô nhỏ, hoạt động một vài dịch vụ kém hiệu quả. Sau đó, chính phủ Thái Lan đã ban hành quy định trong luật HTX yêu cầu sáp nhập các HTX quy mô nhỏ thành HTX có quy mô cấp huyện, hoạt động đa ngành nghề, dịch vụ. Theo đó, chính sách hỗ trợ phát triển HTX được triển khai rất tốt. HTX được giao đất xây dựng trụ sở, hỗ trợ chi phí xây dựng nhà kho, sân phơi và các máy móc thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp. Hàng năm, chính phủ Thái Lan trích một khoản ngân sách cấp cho Cục Xúc tiến HTX để phân bổ về các tỉnh hỗ trợ HTX phát triển sản xuất, kinh doanh. Những HTX có chế biến sản phẩm được nhà nước hỗ trợ tư vấn thiết kế bao bì mẫu mã và đăng ký thương hiệu để bán ra thị trường.

Bên cạnh đó, HTX ở Thái Lan được Phòng Xúc tiến HTX tư vấn lập kế hoạch chiến lược phát triển có tầm nhìn khoảng 5 năm với mục tiêu, sứ mệnh và các chiến lược cụ thể. Chiến lược phát triển mỗi HTX có thể khác nhau nhưng mục đích chung vẫn là nâng cao thu nhập và cải thiện chất lượng đời sống thành viên. Bà Sumalee Thongteera - Giám đốc HTX nông nghiệp Lam Praleong cho biết, HTX đã xây dựng chiến lược với tầm nhìn “HTX là nơi cung cấp kiến thức cho thành viên xuất sắc trong quản lý, thực hiện kinh doanh theo triết lý kinh tế vừa đủ”. HTX triển khai các sứ mệnh, mục tiêu cụ thể; hàng năm có rà soát, đánh giá điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Thông thường, một kế hoạch chiến lược trùng với một nhiệm kỳ lãnh đạo, cuối nhiệm kỳ đánh giá hiệu quả chiến lược đồng thời đánh giá hiệu quả lãnh đạo của ban giám đốc HTX. Đến nhiệm kỳ sau, HTX tiếp tục xây dựng chiến lược mới.

Xem HTX là mái nhà chung

HTX nông nghiệp tại Thái Lan hoạt động đa ngành nghề, dịch vụ. HTX đảm bảo các dịch vụ đầu vào, đầu ra, hướng dẫn sản xuất, kinh doanh cho thành viên, đặc biệt HTX nông nghiệp được phép kinh doanh dịch vụ tín dụng. Thành viên HTX được vay vốn phát triển sản xuất với nhiều chính sách ưu đãi như lãi suất thấp hơn lãi ngân hàng, vay dưới 50.000 baht (hơn 30 triệu đồng) không cần tài sản thế chấp. Thành viên được làm sổ tiết kiệm tại HTX theo hình thức tích lũy hàng tháng… Đối với lĩnh vực sản xuất nông nghiệp của thành viên, HTX có trách nhiệm định hướng sản xuất; thổ nhưỡng, khí hậu địa phương nào phù hợp với cây, con gì thì chú trọng đầu tư phát triển loại đó, theo mô hình “mỗi làng một sản phẩm”. Cán bộ HTX tư vấn kỹ thuật sản xuất, cung ứng giống, phân bón và thu mua sản phẩm cho thành viên sau thu hoạch. Điển hình có HTX Nông nghiệp Pí Mai đầu tư nhà máy xay xát, chế biến và đóng gói gạo, sản xuất phân hữu cơ phục vụ thành viên. Hầu hết HTX nông nghiệp tại Thái Lan luôn chú trọng đầu tư theo hướng nông sản chất lượng cao như lúa hữu cơ Rice berry, hoa nhài… xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. Đây là cách đầu tư theo chiều sâu, mang lại giá trị rất cao cho nông dân.

Điểm đặc biệt nữa là mỗi HTX đều xây dựng một cây xăng và một cửa hàng bách hóa (siêu thị mini) để phục vụ nhu cầu tiêu dùng của thành viên. Hàng hóa được HTX mua từ các nhà phân phối hoặc sản phẩm của các HTX khác nên chất lượng đảm bảo và giá cả rẻ hơn. Thành viên sử dụng dịch vụ của HTX được phân phối lại lợi nhuận vào cuối năm tùy theo mức độ sử dụng dịch vụ (một hình thức tích điểm, chiết khấu đang được áp dụng tại các siêu thị Việt Nam). Mô hình “chợ nông sản” do HTX tổ chức giúp thành viên có cơ hội tiêu thụ sản phẩm tự sản xuất nhỏ lẻ như các loại trái cây, bánh thủ công, trứng, thịt, rau… Đây cũng là cơ hội cho người sản xuất tiếp nhận thông tin phản ánh từ khách hàng để điều chỉnh chất lượng sản phẩm cho phù hợp thị hiếu.

Ban lãnh đạo HTX tại Thái Lan luôn nỗ lực giúp thành viên coi HTX là ngôi nhà chung. Các chế độ thăm hỏi ốm đau, ma chay, hiếu hỉ đối với thành viên HTX được quan tâm thực hiện tốt. HTX quản lý thành viên bằng cách phân thành nhiều tổ, mỗi tổ do một cán bộ HTX phụ trách để tìm hiểu thông tin và kịp thời hỗ trợ. Chú trọng công tác bồi dưỡng kiến thức cho thành viên, giúp thành viên hiểu mục đích tốt đẹp của HTX để cùng nhau xây dựng và phát triển. Ngoài ra, HTX còn phối hợp với trường học tài trợ học bổng và giáo dục cho học sinh về ý nghĩa tốt đẹp, tinh thần tương thân tương ái của HTX; đồng thời kêu gọi học sinh thực hiện gửi tiết kiệm tiền lẻ vào HTX. Một số HTX duy trì hình thức nói chuyện buổi sáng “Morning talk” mỗi tháng một lần để tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của cán bộ nhân viên HTX.

Đối với những HTX hoạt động yếu, cầm chừng, Phòng Xúc tiến HTX có trách nhiệm tư vấn, hỗ trợ để khôi phục phát triển. Tuy nhiên, sau một thời gian tập trung nguồn lực hỗ trợ mà HTX đó không phục hồi được thì phòng xúc tiến có quyền hạn được giải thể HTX đó.

THÚY HẰNG - TRẦN HIỀN

THÚY HẰNG - TRẦN HIỀN