Khắc phục hạn chế để gỡ "thẻ vàng" thủy sản
Hôm nay 15/9, đoàn công tác của Bộ NN&PTNT kiểm tra tại Quảng Nam về việc khắc phục các hạn chế trong khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không đúng quy định (IUU) để cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” thủy sản theo khuyến cáo của Ủy ban châu Âu (EC). Trước những tồn tại đã được nêu ra, Quảng Nam đang nỗ lực khắc phục để góp phần gỡ “thẻ vàng” thủy sản.
Nhiều bất cập
Trong chuyến kiểm tra lần trước, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đã nêu ra hàng loạt bất cập về IUU của Quảng Nam.
Cụ thể, vẫn còn 7 tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (GSHT). Nguy cơ cao tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài.
Tỷ lệ tàu cá có chiều dài dưới 15m (tàu cá hoạt động vùng lộng và ven bờ) được cấp giấy phép khai thác hải sản, đăng kiểm còn thấp.
Việc cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNfishbase) chưa kịp thời. Kiểm soát lượng hải sản bốc dỡ qua cảng cá chỉ định còn nhiều vướng mắc.
Sản lượng khai thác hải sản của các tàu cá hoạt động vùng khơi xuất nhập qua cảng cá Tam Quang (Núi Thành) và An Hòa (xã Tam Giang, Núi Thành) đạt tỷ lệ thấp.
Sổ sách ghi chép hải sản khi cập cảng của ngành chức năng chưa rõ ràng; việc phối hợp trao đổi thông tin chưa kịp thời dẫn đến chưa đảm bảo độ tin cậy trong kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng hải sản từ khai thác bốc dỡ qua cảng.
Lưu trữ hồ sơ chưa khoa học dẫn đến truy xuất hồ sơ phục vụ cho công tác kiểm tra chưa kịp thời, chủ yếu là hồ sơ giấy, chưa thực hiện việc nhập dữ liệu trên phần mềm điện tử.
Từ năm 2022 đến nay, Quảng Nam đã tổ chức nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chuyên ngành nghề cá, qua đó xử phạt hành chính 244 vụ vi phạm với tổng số tiền xử phạt hơn 3,1 tỷ đồng. Năm 2022 xử phạt 122 vụ vi phạm với số tiền phạt hơn 1,2 tỷ đồng. Trong 9 tháng năm 2023 xử phạt 122 vụ vi phạm với số tiền phạt gần 1,9 tỷ đồng.
Ông Ngô Tấn - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết, đến nay, ngành thủy sản và các địa phương ven biển đã tập trung tuyên truyền cho các chủ tàu cá ký cam kết không vi phạm IUU, tuy nhiên nguy cơ vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài khá cao, đặc biệt là nghề câu mực khơi.
Về cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia, đã thực hiện cho số tàu cá vùng khơi 648/648 tàu và tàu cá vùng lộng 729/729 tàu, đạt 100%.
Tuy vậy, số tàu cá vùng bờ đã cập nhật là 178/1.338 tàu (đạt 13,30%). Số lượng tàu cá ra vào cảng tăng cao hơn trước, tuy nhiên Quảng Nam vẫn chưa đảm bảo cơ sở hạ tầng phục vụ cho bốc dỡ hải sản tại cảng. Phần lớn lượng hải sản khai thác vẫn chưa được giám sát.
Khắc phục hạn chế
Thực tế, Quảng Nam không thể giám sát hải sản qua cảng đạt 100%, bởi ở khu vực phía bắc của tỉnh chưa có cảng cá chỉ định, nên ngư dân vào bán hải sản ở các bến cá.
Ông Võ Văn Long - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Quảng Nam cho biết, tỷ lệ tàu cá hoạt động vùng bờ được cấp đăng ký, cấp giấy phép rất thấp có nguyên nhân do bị hư hỏng không thể hoạt động, chìm, xả bản, chủ tàu đã sang tên nhưng không làm các hồ sơ, thủ tục theo quy định.
Dữ liệu đăng kiểm tàu cá còn hạn chế. Trên phần mềm Vnfishbase cập nhật chưa đầy đủ danh sách tàu cá do đơn vị không thực hiện đăng kiểm, do đó khó theo dõi.
Để tiếp tục khắc phục tỉnh trạng tàu cá sản xuất ở vùng biển nước ngoài, ông Ngô Tấn cho biết, đã yêu cầu Chi cục Thủy sản thường xuyên theo dõi trên hệ thống GSHT và kịp thời nhận thông tin cảnh báo từ Trung tâm Thông tin thủy sản (Bộ NN&PTNT) và lực lượng Cảnh sát biển, Biên phòng để yêu cầu chủ tàu nhanh chóng đưa tàu về vùng biển Việt Nam theo đúng quy định.
Đồng thời, xử lý nghiêm tàu cá không duy trì hoạt động hoặc vô hiệu hóa thiết bị GSHT trong quá trình khai thác hải sản, tàu vượt ranh giới cho phép; không hỗ trợ chi phí nhiên liệu chuyến biến; xem xét thu hồi và không cấp lại giấy phép khai thác thủy sản.
“Về lâu dài, rà soát toàn bộ số lượng tàu cá, tổng hợp thực trạng (đăng ký, đăng kiểm, cấp phép, tàu cá chưa lắp đặt GSHT…); phân loại, giám sát, khắc phục các hạn chế tiến đến cập nhật 100% dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu yêu cầu các địa phương có nghề cá trong tháng 9 này phải khẩn trương hoàn thành 100% việc đăng ký, cấp phép tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 6m đến dưới 12m. Cung cấp số liệu để Sở NN&PTNT hoàn thiện cơ sở dữ liệu trên phần mềm VNFishbase.
“UBND các xã có nghề cá phối hợp chặt chẽ với Công an tỉnh, Sở NN&PTNT giám sát chặt chẽ số lượng tàu cá tắt tín hiệu GSHT mà không rõ nguyên nhân; nắm bắt vị trí neo đậu của các tàu này để kiểm tra, khắc phục.
Rà soát các bến cá, các điểm tàu cá cập cảng bốc dỡ hải sản khai thác tại địa phương để giám sát sản lượng theo quy định” - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quang Bửu nói.