Nghề mắm khan hiếm nguyên liệu
Thiếu trầm trọng nguyên liệu chế biến khiến các làng nghề sản xuất nước mắm trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn.
Làng nghề nước mắm Tam Thanh (TP.Tam Kỳ) hiện có 45 hộ, sản xuất theo mô hình hợp tác xã. Nước mắm ở đây được chế biến theo quy trình thủ công truyền thống, cá cơm là nguyên liệu chính. Nước mắm Tam Thanh đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) cấp nhãn hiệu tập thể từ nhiều năm nay.
Ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch UBND xã Tam Thanh cho biết, những năm trước, trung bình mỗi năm Tam Thanh cung cấp ra thị trường khoảng 250 nghìn lít nước mắm, nhưng do thiếu hụt trầm trọng nguồn nguyên liệu nên dự kiến năm nay, sản lượng sẽ giảm thấp.
Bà Võ Thị Hồng (thôn Hòa Thượng, xã Tam Thanh) - chủ cơ sở sản xuất nước mắm Cô Hồng cho biết, để cung cấp theo đơn hàng trong và ngoài tỉnh là 1.000 lít nước mắm mỗi tháng, cơ sở cần vài tấn cá cơm để chế biến nhưng nay nguồn nguyên liệu thiếu hụt nên chỉ sản xuất cầm chừng.
Làng nghề nước mắm Cửa Khe (xã Bình Dương, Thăng Bình) cũng gặp khó vì thiếu nguyên liệu. Bà Lê Thị Lợi - chủ một cơ sở sản xuất nước mắm nổi tiếng của làng mắm Cửa Khe nói: “Các ngành hàng khác lo đầu ra sản phẩm, ngược lại chúng tôi “đau đầu” vì khách hàng ngày càng nhiều mà không cung cấp đủ hàng do nguyên liệu cá cơm ngày càng khan hiếm. Chúng tôi sục sạo khắp nơi trên địa bàn tỉnh nhưng vẫn không đủ nguồn cá cơm để chế biến nước mắm”.
Ông Võ Tấn Thành - cán bộ Phòng Khai thác & phát triển nguồn lợi (Chi cục Thủy sản Quảng Nam) cho biết, sản lượng cá cơm từ đầu năm đến nay ngư dân khai thác được chỉ chừng 7 - 8 nghìn tấn, chỉ hơn một nửa so với trung bình nhiều năm trước đây.
“Cá cơm là đối tượng chính của nghề lưới vây, nghề này sản xuất gặp khó từ đầu năm đến nay. Chỉ duy nhất đợt sau Tết Nguyên đán, nghề lưới vây khai thác cá cơm đạt sản lượng” - ông Thành nói.
Ngư dân Quảng Nam còn một nghề đánh bắt cá cơm khác là pha xúc. Nghề này trước đây thịnh hành ở khắp các địa phương Núi Thành, Thăng Bình, Duy Xuyên nhưng nay mai một do sản xuất thua lỗ.
Cá cơm sau chừng 8 tháng ướp chượp sẽ cho mắm thành phẩm. Thiếu nguyên liệu trầm trọng nên các cơ sở sản xuất nước mắm cho rằng, dịp tết sắp đến, nước mắm truyền thống sẽ thiếu hụt nghiêm trọng. Quan trọng hơn, nhiều làng nghề chế biến nước mắm có nguy cơ xóa sổ.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, do khan hiếm, nên giá cá cơm nguyên liệu hiện nay cao gấp đôi so với trước (từ 20 nghìn đồng/kg tăng lên 40 nghìn đồng/kg). Trong khi đó, giá mắm truyền thống bán ra thị trường không tăng khiến việc sản xuất, kinh doanh ở các làng nghề càng bấp bênh hơn. Chưa kịp vui vì thương hiệu đã được khẳng định thì bài toán thiếu nguyên liệu đang là thách thức lớn khiến nhiều làng nghề chế biến nước mắm truyền thống phải đối diện với tình cảnh “tồn tại hay không tồn tại”, nhất là trong bối cảnh nước mắm công nghiệp có sức cạnh tranh lớn trên thị trường.