Mô hình nuôi thủy sản tập trung: Thiếu hiệu quả

Sau 4 năm triển khai, đề án “Xây dựng vùng nuôi trồng thủy sản tập trung an toàn dịch bệnh và vệ sinh thực phẩm” vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn.

Sau khi Quyết định 1652/QĐ-UBND của UBND tỉnh được ban hành ngày 21.5.2010, đề án “Xây dựng vùng nuôi thủy sản tập trung an toàn dịch bệnh và vệ sinh thực phẩm” được triển khai tại các địa phương Núi Thành, Duy Xuyên, Thăng Bình, TP.Hội An. Đích đến là hình thành vùng nuôi tôm an toàn dịch bệnh, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tạo sản phẩm “sạch” đáp ứng thị trường, qua đó phát triển bền vững nghề nuôi tôm nước lợ. Tuy nhiên, thực tế các vùng nuôi tôm nước lợ được triển khai theo đề án vào thời điểm này là thiếu hiệu quả.

Người dân thu hoạch “vét” tôm nuôi bị dịch bệnh tại vùng dự án.Ảnh: Q.VIỆT

Thiếu an toàn

Từ tháng 3 đến 5.2014, ngành chuyên môn xây dựng vùng nuôi trồng thủy sản tập trung ở các thôn Đông Bình, Hà My Thượng và Vĩnh Nam (xã Duy Vinh, Duy Xuyên) với khoảng 30ha. Theo báo cáo của Chi cục Nuôi trồng thủy sản Quảng Nam, trước khi tiến hành nuôi, nông dân được tập huấn về các biện pháp phòng chống dịch bệnh, mô hình nuôi tôm hiệu quả... Công tác giám sát vùng nuôi, hỗ trợ hóa chất và men vi sinh cũng được triển khai. Mô hình đã đem lại hiệu quả về nhiều mặt: năng suất được nâng cao (trung bình 1,5 tấn/ha/vụ); các yếu tố môi trường ao nuôi được quản lý tốt hơn đã hạn chế được các bệnh xảy ra trong quá trình nuôi. Tuy nhiên, ông Võ Đăng Thành (thôn Vĩnh Nam), một trong các hộ tham gia mô hình cho biết: “Các nội dung được ngành chức năng triển khai trong quá trình nuôi tôm chỉ mang tính… trình diễn vì quá xa vời với điều kiện nuôi tôm của các hộ dân. Chúng tôi nghe nói nhiều về các tiêu chí quy phạm thực hành quản lý tốt hơn, quy phạm thực hành nuôi bền vững nhưng không hiểu chi(!?). Điều chúng tôi quan tâm nhất là kiện toàn lại hệ thống thủy lợi nhưng lại không được đầu tư. Mình nuôi tôm có vụ được, vụ mất do công trình nuôi thiếu chắc chắn”. Còn ông Võ Đăng Bàn (thôn Đông Bình) thì cho biết: “Từ bao năm nay, các hộ dân chúng tôi nuôi tôm thành công hay thất bại đều do tự thân vận động. Có vụ nuôi may mắn, cũng có vụ nuôi gặp rủi ro. Khi mình không quyết định được môi trường ao nuôi có phát sinh các yếu tố gây hại hay không thì không chắc chắn tôm nuôi sinh trưởng tốt hay nhiễm bệnh”.

Cũng trong năm 2014 này, mô hình nuôi tôm an toàn được triển khai tại xã Tam Hòa (Núi Thành). Theo Chi cục Nuôi trồng thủy sản Quảng Nam, mô hình được triển khai trên 20ha với sự tham gia của 50 hộ dân trên địa bàn 2 thôn Hòa An và Hòa Bình. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, mô hình chỉ được triển khai tại gia đình ông Trần Công Thành (thôn Hòa An) bởi đây là hộ nuôi tôm theo hướng công nghiệp, có điều kiện ao nuôi đảm bảo. Đánh giá về hiệu quả của mô hình, ngành chức năng cho biết, do việc thu mẫu kiểm tra môi trường ao nuôi dàn trải nên chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn sản xuất. Đồng thời kiến nghị các cấp có thẩm quyền trên địa bàn cần quan tâm đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng vùng nuôi như hệ thống cấp, thoát nước, hệ thống xử lý nước thải thích hợp. Có vậy mới tạo điều kiện cho việc nuôi trồng thủy sản trên địa bàn được phát triển ổn định và bền vững.

Chưa đầu tư hạ tầng

Bốn năm qua, đề án “Xây dựng vùng nuôi trồng thủy sản tập trung và an toàn dịch bệnh” được triển khai tại 4 địa phương là Núi Thành, Duy Xuyên, Thăng Bình và TP.Hội An. Tuy nhiên, do đầu tư phân tán, nhỏ lẻ, lại thiếu chú trọng vào điều kiện nuôi cụ thể của các vùng nuôi, nên mô hình không đem lại hiệu quả. Đến thời điểm này, các vùng nuôi tôm an toàn dịch bệnh được triển khai theo đề án như Cẩm Thanh (TP.Hội An), Tam Tiến (Núi Thành), thay vì hình thành nên các vùng nuôi tập trung an toàn dịch bệnh như kỳ vọng, lại rơi vào cảnh bị bỏ hoang. Có thể nhận thấy, hầu hết công trình nuôi được triển khai không có ao chứa lắng, ao xử lý nước thải. Các hộ nuôi không xử lý triệt để nguồn nước trước khi nuôi nên mầm bệnh dễ xuất hiện. Các vùng nuôi có chung một hệ thống cấp thoát nước nên mọi nguồn nước thải của các ao nuôi đều đổ ra lại nơi cấp nước. Do vậy, việc áp dụng các tiêu chí nuôi an toàn đều vô tác dụng.

Theo Chi cục Nuôi trồng thủy sản Quảng Nam, việc triển khai mô hình nuôi tôm an toàn trong năm 2014 đã tạo ra sự liên hệ thường xuyên các thành viên trong các tổ nuôi tôm cộng đồng, giúp nông dân chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý ao nuôi, khắc phục các bệnh trên tôm, đồng thời nắm bắt kịp thời các thông tin về giá cả thị trường. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của chúng tôi, tình trạng “mạnh ai nấy nuôi” vẫn tồn tại ở các hộ nuôi trong vùng triển khai đề án. “Để tránh tình trạng bị ép giá tôm thương phẩm, người dân chúng tôi tranh thủ nuôi trước vụ. Các tổ cộng đồng nuôi tôm dù được lập nên nhưng chưa có quy chế nên ít người hưởng ứng” - ông Võ Đăng Bàn nói.

NGUYỄN QUANG VIỆT

NGUYỄN QUANG VIỆT