Kỷ niệm 140 năm ngày mất Tổng đốc Hoàng Diệu
(QNO) - Sáng nay 5.4, UBND thị xã Điện Bàn long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 140 năm ngày mất Tổng đốc Hoàng Diệu (1882 - 2022) - người anh hùng dân tộc, một tấm gương sáng, một nhân cách lớn cho hậu thế noi theo.
Tổng đốc Hoàng Diệu sinh ngày 5.3.1829 (nhằm ngày 10 tháng 2 năm Kỷ Sửu) tại làng Xuân Đài, xã Điện Quang, thị xã Điện Bàn. Từ nhỏ ông nổi tiếng học giỏi. Năm 1848 đỗ cử nhân, năm 1853 đỗ phó bảng và làm việc tại Viện Hàn lâm (Huế).
Ông làm quan mẫu mực, kinh qua nhiều chức vụ như Tri huyện Tuy Phước, Tri phủ Tuy Viễn (Bình Định), Tri huyện Hương Trà (Thừa Thiên Huế), Tri phủ Đa Phúc, Lạng Giang, Án sát Nam Định, Bố chánh Bắc Ninh. Năm 1873 ông được triệu về kinh đô Huế giữ chức Tham tri Bộ Hình rồi Tham tri Bộ Lại kiêm Quản đô sát viện dự bàn những việc ở Cơ mật viện.
Năm 1878 ông làm Tuần phủ Quảng Nam, năm 1879 thăng chức Tổng đốc An Định (Nghệ An - Hà Tĩnh), một thời gian sau được sung chức Phó Toàn quyền đại thần đàm phán với sứ thần Tây Ban Nha. Năm 1880 ông làm Tổng đốc Hà Ninh (Hà Nội - Ninh Bình) lãnh chức hàm Thượng thư Bộ Binh kiêm Chưởng sự vụ thương chánh.
Ngày 25.4.1882 quân Pháp tấn công thành Hà Nội lần thứ 2, Tổng đốc Hoàng Diệu chỉ huy quân dân chống trả quyết liệt nhưng sức cùng lực kiệt, thành Hà Nội thất thủ. Để tỏ tấm lòng trung nghĩa, Hoàng Diệu thảo tờ di biểu gửi về triều đình Huế rồi đến Võ miếu tuẫn tiết.
Về sau, cùng một số quan lại của triều đình, gia đình gia tộc đã tổ chức đưa hài cốt cụ theo đường thủy về quê hương Quảng Nam. Nhận định về Hoàng Diệu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ca ngợi: “Hoàng Diệu với Nguyễn Tri Phương/ Cùng thành còn mất làm gương để đời”.
[CLIP] - Dâng hương tưởng niệm 140 năm ngày mất Tổng đốc Hoàng Diệu:
Ngày 25.10.1994, khu lăng mộ Tổng đốc Hoàng Diệu tại thôn Xuân Đài, xã Điện Quang được công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia. Cùng với di tích lăng mộ, tháng 3.2013 Nhà lưu niệm Tổng đốc Hoàng Diệu được khởi công xây dựng với tổng kinh phí đầu tư 7 tỷ đồng; trong đó UBND TP.Hà Nội hỗ trợ 5 tỷ đồng, còn lại do UBND thị xã Điện Bàn và con cháu tộc Hoàng xa gần đóng góp.
Lễ kỷ niệm 140 năm ngày mất Tổng đốc Hoàng Diệu không chỉ tri ân công lao to lớn của cụ đối với quê hương đất nước, mà qua đó còn góp phần giáo dục thế hệ trẻ hôm nay hiểu hơn về một giai đoạn lịch sử đau thương của dân tộc, gắn với đó là một nhân cách lớn, mẫu mực suốt đời tận tụy vì nước vì dân.