Ngoi lên từ đáy - hành trình hướng thiện
Nguyễn Trí là “ca” đặc biệt trong bức tranh văn học Việt Nam những năm gần đây. Một người trải qua đủ thứ nghề: nấu rượu, nhảy tàu, đồ tể, đi tìm vàng, đá quý, trầm hương, chặt củi, đốt than, xe ôm và cả… dạy tiếng Anh (bồi). Lăn lộn khắp Trung Nam Bắc, chưa tới đỉnh nhưng với đáy xã hội cơ chừng gã cũng đã gần kề.
Cuộc đời thăng trầm của gã người ta bảo là một pho nhưng với gã là nhiều kho tiểu thuyết! Và, gã lần lượt phục dựng kho tiểu thuyết ấy. “Xen canh” vào đấy là các truyện ngắn. Không thể không phục khi truyện ngắn của gã liên tục xuất hiện, trong nam, ngoài bắc, từ địa phương cho chí trung ương. Lúc đầu tiếp cận vặn gã, tên tuổi lạ hoắc nhưng truyện thật hay, đặc biệt lôi cuốn với một mớ chi tiết dày đặc, rối, đan xen nhau. Thêm một mớ những gay cấn vốn có của đời sống những người, đặc biệt những người sống kề/gần với đáy xã hội. Có cảm giác chắc gã này phải có trí nhớ tuyệt vời hoặc phải có óc tưởng tượng phong phú. Nhưng không giả, nghĩa là tất cả được lôi lên từ cuộc sống. Gã viết, như rút ruột mà viết ra vậy. Sau này biết thêm về lai lịch của gã - một người xuất thân từ gia đình một vị lính ngự lâm của vua Bảo Đại - thì hiểu: gã này không thể tầm thường. Thêm một giọng văn lạnh, tưng tửng, không lẫn lộn với ai, gã tự đứng riêng một mình một phong cách.
 |
Khả năng làm việc của Nguyễn Trí thật đáng nể. Riêng năm 2016, gã ra tập truyện ngắn “Ảo và sợ”, truyện dài “Tuổi thơ không có cánh diều”. Vừa xong bản thảo tiểu thuyết “Triệt buộc”, đưa nhà xuất bản chuẩn bị in đã viết ba bốn chương cho cuốn tiểu thuyết mới. Cùng lúc đó, hầu như tuần nào gã cũng có truyện ngắn để in như người ta vừa ăn cơm nhà vừa đi dự đại tiệc vậy.
Cũng năm 2016, lão in tập truyện “Ngoi lên từ đáy”(*). Khác với các tập khác, “Ngoi lên từ đáy” gồm một truyện dài đứng tên sách và ba truyện ngắn khá… dài khác! “Ngoi lên từ đáy” là một thiên truyện về cuộc đời “ba chìm, bảy nổi, chín lênh đênh” của Hoàng My. Và bên cạnh đời nàng chính là gã trai xuất hiện nhiều lần trong các tác phẩm của Nguyễn Trí: Minh Tàn. Truyện kết có hậu như một niềm khoan dung độ lượng thượng đế dành cho những kẻ luôn canh cánh bên lòng khát vọng… ngoi lên từ đáy như họ. Chung một chủ đề “ngoi lên từ đáy”, ở “Kể chuyện giải sầu”, đúng như tên gọi là câu chuyện kể để… giải sầu, nhưng cũng là nỗi chua xót cho những người sống dưới mức cùng khổ, như cuộc chìm nổi của nhân vật Phi Long.
Nguyễn Trí bộc bạch: “Hành trình hướng thiện của các nhân vật là câu chuyện đẹp. Tôi chỉ muốn thế giới nhiễu nhương bởi rất nhiều hệ lụy này mãi tốt đẹp hơn”. Có phải đó là lý do đọc truyện Nguyễn Trí luôn có cảm giác dễ chịu cho dù đôi khi có cảm giác đang lặp lại điều gì đó?
LÊ TRÂM
(*) Ngoi lên từ đáy - Tập truyện của Nguyễn Trí - NXB Văn hóa - Văn nghệ 2016.