Mưa tháng Mười
Tháng Mười lại về với những cơn mưa. Miền Trung bỗng thật nhiều sắc thái thời tiết với những cơn mưa bất chợt. Mưa nhiều hơn nắng. Núi xa núi gần uể oải không muốn cựa mình, cứ nằm lì trong lớp chăn trắng dày bao phủ.
Những đám mây chẳng còn đùn lên từng chùm trắng tinh giữa vòm xanh thẳm; không còn lửng lơ mơ màng thu. Chúng dần chuyển sang màu xám đục trong không gian lành lạnh, đủ để người phải nhớ khoác áo khi ra đường, nhất là những sớm tinh mơ.
Từ đâu, mưa kéo về giăng kín cả bầu trời, như là dấu hiệu thu đã tàn. Cánh đồng sau mùa gặt trơ gốc rạ. Vụ lúa hè thu kết thúc, nhưng sau mưa, những bông lúa chét đã kịp trổ thêm lần nữa.
Người nông dân thường giữ không cho trâu bò ăn, để mỗi đám ruộng được thêm đến chục ang lúa. Lúa chét trổ thưa và hay chín vào mùa. Song, “một hạt lúa vàng chín giọt mồ hôi”, nên dù thu hoạch có vất vả, vẫn vui. Mùa này, về quê, có lẽ ký ức nhiều người hiện lại thời ấu thơ mang tơi đội nón theo mẹ ra đồng lẩy lúa chét.
Mưa tháng Mười. Nước lại xâm xấp cả trên đồng cạn để chào đón một mùa cá ngược dòng đẻ trứng: cá đuối, cá mương, cá diếc, cá tong… Bọn trẻ đã chuẩn bị sẵn nào đó, nào đụt, nào rổ xúc và các dụng cụ tát cá, đựng cá.
Những chiếc nan tre, qua bàn tay khéo léo của người nông dân, lại trở thành vô số vật dụng để bắt cá. Lũ trẻ nào kể mưa ướt chẹp nhẹp, nào nhớ dầm mưa về có thể ăn đòn. Chỉ biết mỗi mùa mưa về, là những niềm vui bất tận nơi ruộng đồng.
Mưa đầu mùa. Khắp khu vườn quê rộ lên màu dâu đất. Loại quả này giá trị kinh tế không cao, nhưng lại góp phần làm nên bản sắc trung du. Nói về độ quyến rũ của sắc màu cây trái, dâu dễ được xếp hạng nhất.
Những năm được mùa, quả dâu gieo từ gốc lên ngọn, từng chùm quả san sát bám quanh gốc bám lên, treo lơ lửng trên các nhánh. Cuối thu, mùa dâu chín, trong vòm lá xanh, khoe ra tất cả vẻ rực rỡ. Màu đỏ rực. Màu vàng tươi. Màu cam đào. Lại thêm vẻ kiêu hãnh của màu vàng pha vài nét đỏ.
Mỗi cây một vẻ đẹp, khiến ai cũng ngẩn ngơ, mê đắm. Dâu đất vừa độ chín ngọt khi mùa mưa vừa tới. Quả trên cao ngọt hơn dưới thấp. Càng cao càng ngọt. Nếu không thu hoạch kịp, sau vài cơn mưa, múi dâu trong suốt trở lại, là ăn vào chua không chịu nổi. Nên mỗi độ mưa đầu mùa, người nông dân lại vội vã thu hoạch dâu, như chạy đua với thời gian.
Mưa tháng Mười. Những đụn rơm nơi góc vườn đã bắt đầu ẩm mục. Là đám nấm chen chúc đội rơm mà lên, tha hồ hái. Nấm rơm gói lá chuối, thêm hạt muối cho vào bếp nướng; nấm rơm chiên trứng… quả là tuyệt hảo.
Vị ngọt của nấm tự nhiên thấm thía hương vị quê nhà. Kinh nghiệm hái nấm lúc ngon nhất là vào buổi chiều muộn, vì đến sáng hôm sau, nấm sẽ xòe ra như chiếc dù tí hon, rồi tàn. Nhớ hái thật nhanh kẻo lũ mạt tấn công gây ngứa ngáy khắp người.
Mưa tháng Mười. Cái âm u của trời đất bỗng thành tín hiệu vui khi hồn người đang cằn khô bỗng được cơn mưa tưới tắm. Cái se lạnh đã len vào không gian, đã khe khẽ đan vào lá cây, ngọn cỏ một nỗi mơ hồ. Ước gì được “bé lại làm mưa tan giữa trời”…