Mùa ươm cây
Cuối tuần, đưa con về quê, giữa mùa ươm cây giống. Nhìn nội đang cẩn thận, nhẹ nhàng cấy từng cây giống vào quản sắp thẳng hàng đều đặn trong trành, con luôn miệng hỏi cái này là cái gì, cái kia là cái gì. Nghe lời thoại của hai bà cháu, bao nhiêu xưa cũ của mùa ươm cây giống lại ùa về hiện tại, trong không khí se lạnh cuối đông.
Sự chuẩn bị và công đoạn của nghề làm cây giống cũng lắm công phu và tỉ mỉ. Những cơn lụt giữa cuối tháng 10, một số nhà lợi dụng nước lụt để bơi ghe đi chở đất cát pha ở nơi không ngập lụt về chuẩn bị cho mùa ươm cây giống. Nhà nào muộn hơn, phải đi gánh đất ấy về trên con đường làng lầy lội trơn trượt giữa đông. Đi với đất là phân chuồng, đã được ủ từ mùa hè. Trong những ngày mưa gió hay lũ lụt từ tháng 8 đến tháng 10, mọi người tranh thủ lấy nan tre, đã được gác sẵn trên gác củi bếp hay chồ từ mấy tháng trước, để đan trành. Việc đan trành rất đơn giản, chỉ đan nan mốt, chứ không khó như đan thúng mủng rổ rá mà dân gian đã nhắc nhở “Liệu mà đát được thì đan/ Gầy rồi bỏ đó, thế gian chê cười”, nên mấy đứa trẻ tôi đều tham gia đan trành cho nhà.
Cùng với trành là quản, được làm từ lá chuối sứ. Ra sau vườn, cầm quéo giựt khoảng chục tàu lá chuối. Tàu nào lành lặn thì để riêng, rọc lá để lót trành; tàu nào bị te thì dùng quấn quản. Khi rọc lá xong, dùng cái cỡ bằng que tre hay chiếc đũa có khấc 2 nấc, một nấc hẹp độ 3cm để làm quản nhỏ và một nấc rộng khoảng 5cm để làm quản to. Loại quản nhỏ để cấy giống như ớt, thuốc lá, cải bè dặn, xà lách, hoa cúc… Loại quản lớn để ươm giống như bí, bầu, khổ qua, dưa leo… Lá xé xong, cắt tỉa đầu lá gọn gàng, cột lại thành từng bó to hơn bắp chân. Gom cọng chuối dựng gọn ở một góc tường để dành làm khung trành. Có lẽ tôi nhớ nhất trong mùa ươm cây giống là công đoạn này. Bởi tôi không chỉ quấn quản cho nhà mà còn quấn quản thuê cho người khác, đến mức dư tiền để mua bánh mỳ ở quán cô Ba...
Ở Ái Nghĩa, Nghĩa Trung (khu 1) và Ái Mĩ (khu 8) là những nơi chuyên làm giống thời vụ. Bán chạy nhất vẫn là giống ớt, vì các bãi bồi, bưng biền dọc bờ sông. Sau đó là cải xà lách, cải bè dặn, vì mọi người trồng phục vụ cho rau tết; ế nhất là mấy loại con giống như bầu, bí, dưa leo, cà chua... Ký ức cứ nối nhau ùa về, tôi miên man, không biết con có cảm nhận được sự tỉ mỉ cẩn thận kể cả niềm vui khi phải ươm một mầm xanh như vậy không? Bất chợt chạnh lòng khi nghĩ đến việc năm nay mọi người phải làm giống đến 2 lần do lụt muộn.
HƯƠNG THU