Khoai trắng ngày đông
Ở thành phố thỉnh thoảng mới có dịp về thăm chị, mới đặt chân vào nhà, đã gặp ngay sự ngọt ngào thân quen. Đấy là cái mùi mằn mặn của nồi cá rô kho dưa cải, hương thơm lừng của nồi canh khoai trắng bốc lên từ chái bếp sau nhà... Lại như thấy đâu đây bếp củi bập bùng chiều cuối đông với dáng má lom khom, lụi hụi trong bếp năm nào. Tôi thầm cảm ơn chị đã giúp tôi thêm một lần được thưởng thức đúng vị canh má nấu cách đây đã chừng mười năm.
Khoai trắng là cách nói ngắn gọn của khoai mỡ trắng, từ lâu khá quen thuộc với người dân xứ Quảng. Cứ độ tầm tháng Năm, tháng Sáu âm lịch, bà con nông dân lên vồng đất trồng khoai trắng. Những củ khoai giống được vùi xuống đất rồi từ từ nhú lên những mầm xanh bé nhỏ, hút dưỡng chất từ đất mẹ và khí trời theo ngày tháng lớn dần. Đông về mang theo những cơn mưa dầm, gió bấc, giá lạnh, cũng là lúc thu hoạch khoai trắng. Gánh khoai nặng trĩu theo chân các cô, các thím về nhà. Những ngày này, khoai trắng thường hiện hữu trong bữa ăn của người dân quê.
Khoai mới thu hoạch, lấy vài củ rửa sạch, cho vào nồi nước, thêm ít muối rồi nấu khoảng mười lăm phút là đã nghe thoảng trong làn gió lạnh ngày đông mùi hương thơm phức, quyến rũ. Một ít muối đậu giã nhỏ đặt bên cạnh rổ khoai vẫn còn nóng hổi chẳng mấy chốc đã hết vèo. Rồi cả chén chè, đĩa xôi khoai trắng còn nóng hổi vào những sáng mùa đông. Tất cả món quê kiểng ấy lại chính là những món quà vặt thú vị của một thời cơ cực, vất vả.
Ở xứ Quảng còn một món canh khoai trắng dân dã mà các bà, các chị hầu như ai cũng biết cách chế biến. Trong các lễ đám, mâm cúng tất niên, ngày tết ở quê thường không thể thiếu món canh khoai trắng. Ai đã từng nếm đủ món ngon, nếu thử một lần húp chén canh khoai trắng thì không gì tả được, nó làm lòng mình thật ấm áp và bao nhiêu mệt nhọc cũng dường như tan biến hết.
Canh khoai trắng dễ nấu, có thể nấu cùng tôm, cá lóc, thịt bò... Nhưng tôi thích nhất nồi canh khoai má nấu với sườn non. Sau khi lột vỏ, rửa sạch, cắt miếng khoai theo chiều ngang bằng hai ngón tay, rửa sạch để thật ráo. Hành khô, hành lá, hạt tiêu đóng vai trò hết sức quan trọng tạo ra mùi vị trong bát canh. Sườn ướp qua một ít gia vị. Phi hành với dầu cho thơm rồi trút sườn vào xào cho thấm sau đó tiếp tục cho khoai vào. Canh được ninh với lượng nước thích hợp, khi canh chín nhanh tay cho ngò, một ít tiêu vào là có thể dùng được.
Canh khoai trắng thường ăn nóng mới cảm nhận hết cái ngon ngọt vốn có. Múc ra chén một ít canh, khói vẫn tỏa nghi ngút, húp một tí nước, kèm theo một lát khoai. Chút ngọt thanh của nước canh lẫn với cái béo của sườn trong cái mềm mại ngọt lịm của khoai trắng, tất cả dư vị ấy khiến nhiều người con đã xa quê dù năm năm, mười năm hay lâu hơn nữa vẫn còn vương nhớ.
Giờ thì má tôi đã không còn, nhưng năm nào cũng vậy, chị vẫn chừa một vạt đất để trồng các loại khoai môn, khoai từ, khoai trắng. Chiều nay lại được bưng chén canh chị nấu như đã tìm lại chút hương đông ngày xưa nhưng sao lòng vẫn cứ thấy bứt rứt, xốn xang…
THANH LY