Tháng chạp ơi!
Nếu ai đó hỏi, trong mười hai tháng của một năm, thời gian nào bạn cảm thấy lòng mình bâng khuâng nhất, có lẽ, trong bạn, trong tôi, trong mỗi người, tháng chạp hình như cho ta nhiều cảm xúc. Tâm trạng nao nao chờ đón xuân về, tết đến xen với những bận rộn, lo toan cho nhiều công việc không tên không tuổi như dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa, sắm sanh vật dụng, đồ đạc... khiến lòng người bỗng dưng lâng lâng lạ thường. Nhiều khi nghe mùi hương tết đến, xuân về chạm ngõ, lòng bỗng rưng rưng.
Tháng chạp, “Nắng/ như là thiếu em/ già như nếp nhăn/ tháng chạp nhón chân bước vội/ tháng chạp rao bán mùa xuân/ phờ phạc tiếng nói/ chợ nụ cười, mồ hôi, nước mắt/ người hối hả sắm sanh hạnh phúc/ căn nhà chật ních sự bày biện/ may có loài hoa lạnh lùng mà đẹp, thản nhiên mà hương”. (Tháng chạp - Nguyễn Chiến)
Tháng chạp. Hèn gì mà sáng sớm, nắng hoai hoai, uể oải, khí trời se sắt. Tôi đi làm, tâm trạng nao nao. Lòng nghe lao xao như réo gọi. Hình như mùa xuân đang về đâu đó. Mùi rau thoang thoảng trên những chiếc xe máy cà tàng của mấy chị, mấy em ở quê chở ra phố cho kịp buổi chợ sớm, lòng nghe bâng khuâng nhung nhớ. Bất chợt, tôi nhớ da diết cánh đồng rau quê kiểng vào vụ đông chuẩn bị bán tết. Những cánh đồng heo hắt, mùi bùn non thơm nồng theo cơn bấc cuối mùa. Những bó mạ non xanh mướt, tay chị tay em thoăn thoắt trên cánh đồng trong giá lạnh tê tái mùa đông.
Hồi nhỏ, theo dì Hai ra đồng cấy lúa đông xuân, trồng khoai vụ tháng 3, hay tưới tắm chăm sóc vườn la-ghim bằng gàu xoa trong cái lạnh tê da của tháng chạp. Mùi ruộng đồng hiện ra trong từng giấc mơ đồng bãi, quê kiểng của tôi. Những hình ảnh ấy, có lẽ sẽ bất biến trong mỗi con người sinh ra từ gốc rạ. Những đôi bàn chân lạnh ngắt vùi sâu dưới cánh đồng nhão nhẹt bùn non. Bỗng thấy thương chị, thương em chốn quê nghèo bao đời tần tảo, mà cái ăn cái mặc, cho dù không thiếu thốn như thời bao cấp nhưng vẫn còn chật vật, khi giá trị đồng tiền còn quá nhỏ so với nhu cầu của cuộc sống hiện đại, và ngược với giá trị lao động tính bằng đồng tiền, vì quá thấp.
Tháng chạp là tháng “tiêu tiền như nước”, có bao nhiêu cũng không đủ.“Gạo tháng giêng, tiền tháng chạp” là vậy. Tiền bao nhiêu cũng không đủ, cái gì cũng cảm thấy thiếu, cái gì cũng muốn sắm sanh.“Có đói cũng ngày tết, có hết cũng ngày mùa”. Tư tưởng nông dân cố hữu không dễ gì thay đổi. Bây giờ, cuộc sống hiện đại, siêu thị, chợ mọc lên nhan nhãn, phục vụ đầy đủ nhu cầu mua sắm, nhưng tâm lý, thói quen khó bỏ của người Việt là phòng xa, muốn cái gì cũng đầy đủ trong nhà 3 ngày tết, dù cho ngày mồng 2 tết, phiên chợ đầu năm đã xôn xao nhóm họp.
Tháng chạp là tháng để lo toan với bao bộn bề cuộc sống, là tháng ngày của đoàn tụ sum vầy bên mái ấm gia đình sau một năm chia cách của những đứa con làm ăn xa xứ. Tháng chạp là tháng để yêu thương, để sẻ chia cộng đồng, những bàn tay nắm lấy những bàn tay, vỗ về nâng đỡ, lòng người bỗng trở nên rộng mở, ấm áp hơn.
Tháng chạp xưa, tháng chạp nay, mọi sự so sánh đều khập khiễng. Cuộc sống luôn đổi thay. Cuộc sống đang tiến lên, đang đi về phía trước. Dẫu vậy, lòng vẫn tiếc nuối, vẫn nghe xa xôi mà gần gũi. Thương lắm tháng chạp ơi!
ĐINH VĂN DŨNG