Nặng hơn cầm phấn - những mạch nguồn ký ức...
“Nặng hơn cầm phấn” vừa được NXB Hội Nhà văn ấn hành gồm các bài viết của nhà nghiên cứu, phê bình văn học về 23 tác giả từng học Ban Việt văn - Việt Hán tại Trường Đại học Sư phạm Huế, từ khóa đầu tiên 1957 đến năm 1975.
Mười năm trước, khi quyết định chuyển đổi thư viện thành khu giảng đường, Trường Đại học (ĐH) Sư phạm Huế đã thanh lý hầu hết sách báo và nhiều ấn phẩm, kỷ yếu… của các thế hệ sinh viên có tuổi đời từ hơn nửa thế kỷ.
Chứng kiến niềm vui của nhiều sinh viên, giảng viên, bạn yêu sách có cơ hội được mua nhiều sách báo với “giá sinh viên”, nhưng nhiều thế hệ thầy cô giáo từng gắn bó cả cuộc đời mình với trường sư phạm cũng không khỏi ngậm ngùi khi nhìn thấy nhiều ấn phẩm quý thất tán khắp nơi.
Từ trách nhiệm cần thiết phải níu giữ quá khứ, ghép nối những mảnh vỡ của ký ức, các nhà nghiên cứu Khoa Ngữ văn quyết định phải thực hiện đặt những viên gạch đầu tiên cho bộ “tùng thư” về các nhà văn là những thế hệ sinh viên đã làm nên danh thơm cho một ngôi trường.
“Nặng hơn cầm phấn” là tập nghiên cứu, phê bình văn học giới thiệu 23 tác giả từng học Ban Việt văn - Việt Hán Trường ĐH Sư phạm Huế từ ngày mới thành lập (năm 1957) và tiếp nối là Khoa Ngữ văn Trường ĐH Sư phạm Huế sau này.
Đó là những tên tuổi như Ngô Kha, Trần Quang Long, Tường Phong Nguyễn Đình Niên, Đông Trình, Tần Hoài Dạ Vũ, Lê Nhược Thủy, Tôn Nữ Thu Thủy, Nguyễn Công Thắng, Trần Văn Hội, Trần Hoàng Phố, Hoàng Văn Trương, Hồ Sĩ Bình, Trần Xuân An, Túy Hồng, Trần Duy Phiên, Vĩnh Quyền...
Để có được 600 trang sách của “Nặng hơn cầm phấn”, những người biên soạn mất hơn 5 năm để kết nối, tìm kiếm tư liệu, cộng sự. Bởi không ít trường hợp, sách thì đã mất, người cũng không còn.
Sự nhiệt thành của các tác giả chủ biên đã lôi cuốn các nhà văn, nhà nghiên cứu như Hoàng Phủ Ngọc Tường, Phạm Phú Phong, Lê Thị Hường, Tần Hoài Dạ Vũ đồng hành, chia sẻ niềm đam mê khoa học trong tình cảm gắn kết đặc biệt của những đồng môn từ mái ấm Văn khoa.
Với 23 tác giả được nghiên cứu trong “Nặng hơn cầm phấn”, có nhiều tác giả là “học trò xứ Quảng” hoặc gắn bó với vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng như Tần Hoài Dạ Vũ, Vĩnh Quyền, Đông Trình, Quế Hương…
Đọc những bài nghiên cứu đậm chất khoa học của Phạm Phú Phong, Nguyễn Thị Tịnh Thy, Lê Thị Hường để yêu hơn một Tần Hoài Dạ Vũ như “người tình của hai dòng sông”, một Quế Hương của những “nỗi buồn rực rỡ”, một Vĩnh Quyền sang trọng, lịch lãm với “Mảnh vỡ của mảnh vỡ” như một giá trị khác biệt.
Họ đã hoàn thành sứ mệnh của một nhà giáo, và nặng hơn cầm phấn, họ đã lưu giữ “sức nặng của trách nhiệm nhà văn đối với ngòi bút của mình và tác động của giá trị văn chương đến đời sống”.
“Có lẽ chưa có nơi nào, khoa nào, trường nào có một công trình học thuật đầy ý nghĩa và xứng đáng với các nhà văn vốn là nhà giáo như “Nặng hơn cầm phấn”.
Một cuốn sách mà từ đối tượng nghiên cứu là các nhà văn cho đến chủ thể nghiên cứu là người chủ biên, đội ngũ 5 tác giả, họa sĩ thiết kế bìa, người sửa bản in, người đọc thẩm định khoa học và viết lời bạt, người biên tập của NXB Hội Nhà văn... đều là cựu sinh viên của Ban Việt Hán - của Khoa Ngữ văn, Trường ĐH Sư phạm Huế.
Đó là điều độc đáo (đặc biệt) của cuốn sách này”. Khẳng định của TS.Nguyễn Thị Tịnh Thy - đồng chủ biên để hiểu “Nặng hơn cầm phấn” không chỉ là một công trình khoa học mà đây thực sự là một công trình khoa học đặc biệt xưa nay chưa từng có.
Cầm phấn hay cầm bút không phải dùng để đặt lên bàn cân, bởi nghề giáo hoặc công việc sáng tác đều mang lại những giá trị nhất định. Sự tương hợp những giá trị đó để cấu thành một cuốn sách thì ắt hẳn mọi so sánh chỉ là cơn cớ dẫn dắt bạn đọc tìm thấy những mạch nguồn ký ức được kết nối bởi vẻ đẹp riêng có của văn chương.