Cá móm kho khế
Tháng 9 âm lịch, bầu trời xứ Quảng có những ngày sũng nước kéo theo từng cơn gió đầu mùa se lạnh. Đoạn sông Thu Bồn trước nhà đã đôi ba lần trở nước đục ngầu báo hiệu bắt đầu một mùa nước lớn. Đến hẹn lại lên, vào mùa nước lớn, người dân sống bằng nghề chài lưới trong xóm tôi lại bội thu các loại cá sông.
Chú tôi vốn dân sông nước, hễ buổi chiều nào chú dong thuyền thả lưới thì hôm sau nhà tha hồ có món ngon. Những con diếc, cá luối, cá mại, cá móm bắt được đem bỏ chợ và chú không quên để phần cho nhà tôi một rổ cá còn sống nhảy tưng.
Bữa cơm dân dã cùng mẻ cá sông kho thơm lừng lá nghệ, bát canh chua dậy mùi bùi bùi, cay cay tuy không cầu kỳ, không sang trọng nhưng mang đầy hương vị quê nhà. Sáng nào có được cá móm, má hỏi trưa muốn ăn gì, cả nhà ai cũng chọn cá móm kho khế - món tủ của má.
Cá móm vảy bạc nhỏ còn óng ánh, để nguyên con, ngâm liền rồi xả nước muối, chà bằng rổ tre cho sạch vảy, sạch nhớt, rong rêu. Đơn giản nhất là chiên giòn chấm nước mắm chanh ớt tỏi vừa ăn vừa hít hà xuýt xoa.
Muốn lạ miệng thì thêm tí thời gian xâu từng con mang đi nướng. Nhưng với người Quảng Nam, món gì mặn mặn, cay, chua, vị đậm đà như cá móm kho khế là tuyệt nhất.
Cá móm cũng như bao loại cá sông khác, sơ sài chế biến tí là tanh nên để cho ra mẻ cá kho khế ngon, má kỳ công lắm. Má làm sạch cá để ráo rồi đem ướp cho thấm với nước mắm ngon, chút bột ngọt, tiêu xay…
Thời gian chờ má ướp cá tôi thường ra vườn khều vài quả khế chua, đào vài củ nghệ tươi. Dầu phụng khử với nén thơm thiệt thơm, má trút cá vào um. Trong quá trình um, không quên lắc nồi nhè nhẹ cho con cá thấm dầu nóng săn đều mà không bị nát thịt.
Má hòa ít nước mắm ngon với chén nghệ tươi giã sẵn trút vào nồi cá, rim chặp nữa mới thêm một ít nước. Cá kho với lửa vừa phải. Khi sôi, hớt sạch bọt rồi mới cho khế đã cắt thành những miếng vừa ăn vào. Rim thiệt kỹ cho từng con cá thấm đều cái chua dịu của khế vườn.
Bây giờ dễ dàng có được nhiều món ngon, chỉ cần rảo quanh chợ một vòng chừng mười phút là có đủ các thứ cho một bữa ăn. Nhưng gia đình tôi vẫn thích những món ngon dân dã được chế biến từ con cá khúc sông quê với rau vườn nhà.
Chao ôi, cái cảm giác thích thú mỗi lần nghe má nói “xong rồi” là cả nhà xúm xít trong mùi thơm quyến rũ của vị cá đượm phù sa sông cùng dư vị mặn mà, chua thanh của khế mặc cho ngoài hiên mưa rơi lách tách.
Mẻ cá sông má kho ngon không chỉ ở hương vị tự nhiên mà còn chứa trong đó hương vị thân quen sông nước quê hương và cả nỗi cơ cực của ngư dân trong mỗi ngày mưa.