Hương bánh thuẫn của mẹ
Trong chật ních hương sắc nơi phố thị phiên chợ tết, chợt nhớ bâng quơ và thèm hít hà món ngon quê kiểng. Những ngày cuối năm, từ gian bếp chật hẹp của mẹ, mùi tết tỏa khắp nhà, đặc quánh. Mùi bánh mứt, mùi dưa kiệu, cả mùi gia vị mẹ trữ sẵn để muối thịt, gói trưởi… quện chặt. Riêng cái màu vàng ruộm và hương bánh thuẫn mẹ đổ vẫn ngào ngạt, đặc trưng và vương vấn nhất, nói như ngôn ngữ giới trẻ bây giờ là “mùi thần thánh”!
Trước khi làm bánh cỡ mươi ngày, mẹ chuẩn bị gạo ngon, dù có bột bình tinh hay bột nổi, vẫn chỉ làm bằng bột gạo, vuốt sạch, để ráo, đậy lớp lá ngái lên trên mặt. Mẹ bảo làm vậy để bánh thơm ngon. Tôi nghĩ có lẽ đây là bí quyết để bánh thuẫn mẹ làm không lẫn vào đâu được.
Từ khi giã gạo, phơi khô, đến đánh trứng, đường, bột thành hỗn hợp sánh mịn màng màu vàng ươm và nướng bánh là cả một hành trình. Mẹ vẫn lụi cụi (và hình như có cả hy vọng và hân hoan) hết công đoạn này đến công đoạn khác. Chúng tôi chỉ lăng xăng chờ mẹ sai vặt mà hình như chủ yếu là ngồi chầu rìa, chờ được mẹ cho thử cái bánh đầu tiên.
Tôi nhớ mẹ mỗi lần đánh trứng dùng cả chục đôi đũa, đánh thật mạnh tay. Xong đâu đó, mẹ chuẩn bị khuôn bằng gang, dầu phụng, bếp than, mấy cây tăm quấn bông và cho bột vào khi khuôn đã nóng và được thoa một lớp dầu phụng. Mẹ đổ rất khéo, không vương vãi chút bột nào.
Mẹ đặt hết tâm nguyện vào từng món dâng cúng tổ tiên ông bà. Trong khi mẹ lầm rầm cầu mong bánh nở đẹp, chín đều - nghĩa là “thắt cổ bồng” rồi xé làm ba, như bông hoa; chúng tôi cũng thầm mong bánh không nở hoặc cháy để được ăn cho thỏa.
Mỗi chiếc bánh thuẫn mẹ làm trông như một bông hoa màu vàng. Lấy bánh ra, mẹ hong cho khô, rồi chia làm nhiều phần, một phần đặt lên bàn thờ cúng ông bà nội, một phần gửi cậu tôi cúng ông bà ngoại, phần để tiếp khách. Còn phần của anh em chúng tôi là mấy cái bánh chưa đẹp mắt lắm.
Mấy năm nay mẹ không đổ bánh thuẫn nữa, chỉ giữ lại chiếc khuôn bánh bằng gang đen bóng loáng, là của hồi môn của ngoại dành cho mẹ. Nhưng chúng tôi thì làm sao quên được mùi những chiếc bánh thuẫn của mẹ.
Ngang qua hàng bánh thuẫn trong phiên chợ giáp tết, bỗng dưng chân như chùng lại. Dù không thơm như bánh thuẫn mẹ làm nhưng hương của loại bánh quê vẫn níu kéo. Tôi dừng chân mua vài ba gói, xem như mua ký ức, nhưng cái mùi đặc trưng của bánh thuẫn mẹ làm, thì mua ở đâu và làm sao mua cho được.
Không hẳn là mùi thơm của trứng, của đường, của bột hòa quyện, mà là mùi quê, của tảo tần, của yêu thương. Mà trong tâm thức của mấy đứa con, dù đi đâu, ở đâu, thì mùi quê, mùi của tảo tần gói ghém từ đôi tay mẹ, hẳn khó phai…