Cá de mát cả mùa hè
Một sớm mùa hè, khi những con phố còn thưa người qua lại thì cảng cá Thanh Hà quê tôi (phường Thanh Hà, TP.Hội An) đã tấp nập, xôn xao tiếng cười. Sau một đêm chong đèn trên biển, giữa tiếng sóng vỗ oàm oạp vào mạn thuyền, sớm mờ sương những con thuyền đánh bắt trở về với khoang đầy ắp cá. Mấy hôm nay, bên cạnh cá nục, bánh lái, cá chuồn… ngư dân đi biển trúng nhiều luồng cá de. Từng sọt cá de tươi nguyên còn nồng vị biển được chuyển lên bờ, đến khắp ngả chợ trong niềm phấn khởi của bà con.
Cá de là loại cá gần giống cá cơm, da cá màu xanh đậm, nhưng xương mềm, thịt ngọt hơn cá cơm. Theo kinh nghiệm của nhiều lão ngư, cứ độ tháng Tư đến tháng Sáu âm lịch, khi những cơn gió nồm từng đợt thổi vào làng chài thì ngư dân thường trúng đậm cá de. Thịt cá de rất lành, hàm lượng đạm cao, chứa nhiều canxi, vitamin...
Nhiều chị em xứ biển thích để nguyên con cá de, chỉ hớt bỏ một ít phần bụng, rửa sạch để ráo mang đi hấp trong cái nồi to, lót bên dưới cái rế mây, để nước không ngập. Trên bếp lửa củi to ngọn, loáng một cái, nồi cá hấp sôi ùng ục, dậy lên vị thơm của cá. Cá de hấp chín cong mình, cuốn bánh tráng với vài cọng rau muống xanh giòn, chấm nước mắm cái cá de, giản đơn vậy mà như hội tụ hết vị ngon của biển cả và đồng ruộng quê nhà.
Riêng cánh đàn ông thì thì thích cá de kho ngọt đến khi cá thấm nước mắm ớt tỏi mặn mòi. Cá de kho đậm vị, thơm phức, chỉ mong nồi cơm nhanh chín để được sà vào mâm ăn. Và nói đến cá de thì không thể không kể đến món mắm cái cá de. Những hôm lỡ bữa chợ, chỉ cần vài cộng rau ngoài vườn hay ngon hơn một chút là những trái đậu ván cắt đoạn ngắn, rửa sạch, luộc qua nước sôi chấm cùng mắm cá de là đã không thể không hít hà, xuýt xoa.
Trong số các món từ cá de, chiều lòng nhiều người nhất vẫn là canh cá de nấu lá me. Canh cá de nấu lá me là một trong những công thức hoàn hảo chứng minh cho món canh ngon, bổ, rẻ. Từng con cá de nhỏ xíu nhưng mang lại một cảm giác tuyệt vời, tác dụng giải khát, giải nhiệt. Đặc biệt trong những ngày hè nóng bức, canh lá me nấu cá de có thể phòng ngừa được bệnh cảm, chống say nắng, trị táo bón và mất ngủ. Canh cá de nấu lá me đơn giản lắm. Khi nước sôi, cho cá vào, nêm nếm chút gia vị. Những đọt lá me non được lựa chọn kỹ, loại bỏ lá già, cá vừa chín thì cho vào, đợi thêm chút xíu. Trước khi bắc xuống, thêm chút nước mắm, nhúm tiêu xay, thế là xong nồi canh thơm lựng, nước trong vắt. Chén canh cá de nấu lá me, húp muỗng nào nghe thanh miếng đó. Đã nhất là “nghe” từng con cá mềm mại, ngọt lừ loãng tan trên đầu lưỡi.
Mùa cá de lại về, trong bữa cơm gia đình miệt biển Quảng Nam mấy hôm nay rộn ràng hương vị cá de. Một điều thú vị là chỉ ba, bốn chục ngàn đồng mỗi ký cá là tha hồ thưởng thức bữa cá thỏa thích, no nê mà không lo sợ tăng chất đạm, tăng cân. Một cảm giác thỏa mãn, tự tin ùa về trong mâm cơm đậm vị biển cả mát cả mùa hè.