Chè củ ngải
Trong tiết trời se lạnh ngày đông, khi ngoài kia cứ lác đác mưa, nỗi nhớ nhà lại càng thêm quay quắt. Dẫu có trưởng thành, trong tôi hình ảnh những món ăn quê kiểng vẫn luôn hiện hữu. Ngày ấy, cuộc sống còn nhiều khó khăn nên các thức quà như kẹo ú, kẹo đậu phụng, bắp rang… và cả chè củ ngải - những món ăn dân dã cũng trở nên sang trọng đối với mấy chị em chúng tôi.
 |
Ngày nay, dù kinh tế đã khấm khá nhưng các món ngon từ củ ngải luôn gần gũi, gắn bó với người dân xứ Quảng. Ở vùng trung du quê tôi, nhà nào ít thì trồng trong một khoảnh vườn lớn, nhiều thì trồng trên nương, rẫy. Củ ngải (có nơi gọi là bình tinh) trắng ngà, trông giống như củ khoai mì, mình suôn dài, có những đốt ngắn, lớp vỏ phủ ngoài mỏng như vảy cá. Củ ngải thường được mang đi luộc để thưởng thức chất bột tinh túy, hương vị bùi bùi. Những năm được mùa, người dân quê còn tranh thủ mài củ ngải làm bột. Chỉ cần tìm mấy miếng tôn nhỏ, về đục nhiều lỗ để chuẩn bị mài. Mài xong, cho bột vào một lu to, đổ nước vào trộn đều để lọc bỏ bã. Thường dùng vải đã may thành túi để lọc bột cho dễ, túi vải càng mịn thì tinh bột bình tinh thu được càng đẹp. Tinh bột cùng với nước lọt qua vải tạo thành dịch bột, tiếp tục hứng dịch bột vào thau để lắng, loại bỏ nước lấy bột ngải. Cuối cùng dùng những cái mẹt thật to để phơi bột ngải cho mau khô. Phải dàn mỏng để bột có thể khô đều. Bột ngải phải phơi được nắng giòn thì mới giữ màu trắng tinh và độ mịn màng. Sau khi phơi, chỉ cần bọc lại, cất kỹ trong ghè kín để thi thoảng mang ra làm bánh in hoặc nấu chè.
Mùa đông mưa dầm, khí trời se lạnh thì món chè bột ngải được xem là món ăn tuyệt vời. Để có được chén chè củ ngải thơm tho, trắng mịn, trước khi nấu hòa bột với lượng nước, đường thích hợp. Đặc biệt, khi nấu chè dễ bị “sít” nên phải dùng đũa khuấy liên tục. Lúc bột gần chín, cho thêm gừng đập dập vào. Theo kinh nghiệm người xứ Quảng, chè củ ngải có tác dụng kỳ diệu trong việc làm mát cơ thể, chữa những bệnh nóng âm ỉ trong xương, có tác dụng giải cảm, giải mệt và tăng lực.
Dù thành phố nơi tôi ở hội tụ nhiều món chè ngon, nhưng mỗi bận được về thăm quê cũng cố ra lội chợ làng để tìm mua bằng được một vài ký bột ngải, rồi về lục đục tự chế biến như cố tìm cho mình một chút thân thương của ngày xưa.
THANH LY