Không gian sống
Nhắc tới Hội An, bao người nghĩ về một nơi “hội tụ” của sự “an bình”. Đó không chỉ là không gian sinh hoạt phố phường đông đúc “trên bến dưới thuyền” từ mấy thế kỷ trước. Nơi đó còn có sự bình yên cư ngụ dưới mái ngói rêu phong phố cổ. Nơi đó có rừng dừa nước, biển đảo xanh. Nơi mà vừa ra khỏi con phố là gặp gió lồng lộng thổi lên từ Cửa Đại, từ sông Đế Võng, sông Hoài, Thu Bồn, từ những cánh đồng rau thơm ngát… Một cách vắn gọn đó là “thành phố đáng sống”, có một không gian sống vừa là phố, vừa là làng, vừa đông vui trong Phố, vừa thoáng mở với đất trời. Vậy mà giờ đây, không gian ấy có nguy cơ ngày càng chật hẹp, co thắt lòng người.
Thì đây, câu chuyện tách thửa đất ở Hội An mà Báo Quảng Nam vừa phản ánh làm dậy lên những vấn đề đáng suy ngẫm. Vì con cái cần ra riêng, vì thiếu tiền, nợ nần nên cần bán đất, là những lý do rất… dân sinh. Ngay ở phường Cửa Đại, sát biển vậy mà có 70 hộ với hơn 300 nhân khẩu đang có nhu cầu tách thửa cho con hoặc bán để giải quyết nợ nần. Nhưng ngặt một nỗi là quy định của chính quyền không cho tách thửa quá nhỏ mà cụ thể là Quyết định 777/QĐ-UBND ngày 15.3.2011 của UBND tỉnh. (Theo đó, đối với khu vực đô thị chỉ cho phép chủ sở hữu quyền sử dụng đất tách thửa cho tặng con cái với thửa đất có chiều ngang 4m trở lên, thửa tách để bán thì mặt tiền thửa bán phải 7m trở lên). Chiếu theo quy định này, hàng trăm hộ dân ở khu vực đô thị Hội An sẽ không đủ điều kiện được phép tách thửa. Dân tha thiết xin chính quyền cứu xét sửa lại quy định, chuyện vẫn chưa ngã ngũ.
Quy định, cơ chế, thậm chí luật pháp do con người làm ra mà có ách tắc thì sửa cũng không khó dù mất công. Tuy vậy, Hội An ôm ấp ước mơ xây dựng “thành phố sinh thái” thì khi không gian sống của người dân bị co thắt lại sẽ bắt đầu cho những câu chuyện đáng suy ngẫm. Sẽ hình dung cảnh quan thế nào khi căn nhà mặt tiền nhỏ hơn 4 mét làm thành những “hộp diêm” chi chít chen nhau bu bám những con đường? Sẽ thế nào nếu thay những ngôi nhà sân vườn thoáng đãng, với giàn hoa tigôn, hoa thiên lý, biến thành dãy phố lạnh lùng nhà hình ống? Sẽ và sẽ như thế nào? v.v.
Ông Nguyễn Sự - Bí thư Thành ủy Hội An từng có lần bộc bạch suy tư đối với những sai lầm trong quá trình xây dựng thành phố. Rằng là việc cho phép các khu du lịch xây dựng ra sát mặt biển chen chúc. Nào là, mô hình hóa rập khuôn trong xây dựng các thiết chế văn hóa mà ngó lơ cái đình làng... Ông Sự nghĩ rằng thế hệ của ông nếu không làm được gì lớn lao nữa thì cố gắng quản lý đất đai cho tốt, để lại đó cho con cháu mai sau sẽ kiến tạo những công trình đẹp.
Có thể câu chuyện của ông Nguyễn Sự sẽ gợi lên sự cân nhắc với điều thiệt, điều lợi của quy hoạch xây dựng phát triển Hội An. Bởi ngẫm lại, việc cắt đất xây nhà tầng, kiên cố hóa tất cả để biến nông thôn thành đô thị thì không khó, còn chuyện biến đô thị thành không gian sống yên bình như ngôi làng người Việt sẽ không dễ chút nào.
NGUYỄN ĐIỆN NAM