Làm chiếu hoa từ cây dứa dại

TẤN VỊNH 14/02/2023 16:10

(QNO) - Dứa rừng hay dứa dại là loại cây mọc hoang phân bố ở khắp núi rừng miền nhiệt đới. Đồng bào Cơ Tu, Tà Ôi gọi là palưng alớ. Nó là nguyên liệu khá dồi dào được bà con sử dụng để đan chiếu, làm gối, làm túi đựng cơm và một số vật dụng khác. 

Trong các vật dụng được làm ra từ cây dứa dại thì chiếu là sản phẩm chính yếu nhất. Bên cạnh chiếu thường, bà con còn biết khai thác các loại thảo mộc, củ, rễ cây để chế biến màu nhuộm sợi, dệt nên những chiếc chiếu hoa khá đẹp mắt.

Lá dứa rừng và cây a ưh là nguyên liệu chính để làm chiếu hoa.
Lá dứa rừng và cây a ưh là nguyên liệu chính để làm chiếu hoa.

Đồng bào cắt những chiếc lá dứa già từ rừng cuộn thành từng bó mang về, lấy dao nhỏ loại bỏ những gai nhon, dùng sợi dây tơrđin chẻ thành từng sợi lá dứa rồi phơi khô trong 5-7 ngày. Khi phơi xong, lá lứa khô quăn và cong lại nên họ dùng một thanh tre quệt và duỗi thẳng.

Xắc củ nâu để chế màu nhuộm sợi chiếu.
Dùng củ nâu để chế màu nhuộm sợi chiếu.

Chiếu hoa đẹp bởi có sự kết hợp các màu sợi trên nền trắng nguyên thủy của sợi dứa. Màu đỏ được ngâm từ cây apăng (cây chuồn), màu tím, màu đen nhuộm từ củ a chất (củ nâu). Một loại thảo mộc thân mềm như cỏ, gọi là cây a ứh, đồng bào có thể chế được màu đỏ, màu tím để nhuộm sợi lá dứa. Mỗi chiếc chiếu rộng cừng 3-4 mét vuông.

Củ a chất (củ nâu) dùng chế màu đỏ, tím, xanh để nhuộm sợi dệt chiếu hoa.
Củ a chất (củ nâu) dùng chế màu đỏ, tím, xanh để nhuộm sợi dệt chiếu hoa.

Người Cơ Tu đan chiếu hoa để dùng trong gia đình và cộng đồng trong các dịp lễ hội, làm quà để tặng hoặc trao đổi hàng hóa với nhau trong nội bộ.

Đặc biệt, các cô gái mới lấy chồng họ luôn phải nghĩ tới việc đan gối đan chiếu để tặng chồng và gia đình chồng. Người mẹ cũng dành những chiếc chiếu, cái gối đẹp để làm của hồi môn cho con gái.

Loại lá dứa dại lớn, dài thường được khai thác lấy sợi dệt chiếu.
Loại lá dứa dại lớn, dài thường được khai thác lấy sợi dệt chiếu.
Loại lá dứa dại nhỏ cũng có thể khai thác làm sợi dệt chiếu.
Loại lá dứa dại nhỏ cũng có thể khai thác làm sợi dệt chiếu.
Dùng thanh trẻ nhỏ để chuốt cho thẳng các sợi sau khi nhuộm, phơi khô.
Dùng thanh tre nhỏ để chuốt cho thẳng sợi sau khi nhuộm, phơi khô.
Sợi màu vừa được chế biến được sử dụng để dệt chiếu hoa.
Sợi màu vừa được chế biến được sử dụng để dệt chiếu hoa.
Bức chiếu hoa đẹp được cất giữ làm quà trặng và sử dụng trong gia đình và công đồng.
Bức chiếu hoa đẹp được cất giữ làm quà tặng và dùng trong gia đình và cộng đồng.
Chiếu hoa có khổ lớn thường được sử dụng để tiếp khách, đặt các mâm lễ vật trong các lẽ hội.
Chiếu hoa có khổ lớn thường được dùng để tiếp khách, đặt các mâm lễ vật trong các lễ hội.
Nhóm tượng gỗ được sơn màu tím điều chế từ cây a chất giống màu của chiếc chiếu hoa hoa dưới dưới nền nhà.
Nhóm tượng gỗ được sơn màu tím điều chế từ cây a chất giống màu của chiếc chiếu hoa dưới dưới nền nhà.

TẤN VỊNH