[eMagazine] - Khó công nhận sản phẩm 4 sao OCOP

Theo quy định, sản phẩm khi hết hạn công nhận sản phẩm OCOP (36 tháng kể từ ngày công nhận), thì chủ thể có nhu cầu phải chuẩn hóa hồ sơ đề nghị công nhận lại sản phẩm. Đây là việc làm cần thiết để tránh việc kinh doanh gián đoạn, thay đổi nhãn mác, bao bì. Đồng thời tạo sự yên tâm với người tiêu dùng khi chọn các sản phẩm hết hạn công nhận OCOP vẫn đang bày bán ở các cửa hiệu kinh doanh, siêu thị, chuỗi thực phẩm sạch…

Tuy nhiên, do bộ tiêu chí mới công nhận sản phẩm OCOP có nhiều thay đổi, yêu cầu cao ở nhiều tiêu chí và tốn nhiều thời gian để làm hồ sơ, chứng từ do đó nhiều chủ thể băn khoăn, lo lắng khi đăng kí công nhân nhận lại.

Thống kê của Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam, năm 2023, toàn tỉnh có 89 sản phẩm hết hạn công nhận hạng sao OCOP, song hiện chỉ có 30 sản phẩm đăng ký công nhận lại.

Như trường hợp HTX Nông dược xanh Tiên Phước, 2 sản phẩm 4 sao OCOP là tinh dầu sả và tinh dầu quế hiện đã hết thời hạn công nhận hạng sao OCOP. Thời gian qua, Phòng NN&PTNT huyện Tiên Phước khảo sát, hướng dẫn HTX thủ tục đăng ký công nhận lại sản phẩm. Song, vì nhiều nguyên nhân, HTX này không tham gia đánh giá phân hạng trong năm nay.

Chị Nguyễn Ngọc Trâm - Giám đốc Maketting HTX Nông dược xanh Tiên Phước cho biết, qua 4 năm tham gia OCOP, HTX đã nỗ lực nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm và dần khẳng định thương hiệu trên thị trường. Hiện nay, tiêu chí công nhận lại OCOP yêu cầu cao, trong khi HTX chưa thể đáp ứng. Do đó, HTX không tham gia đánh giá phân hạng trong năm nay, thay vào đó tập trung thời gian, nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng cơ sở, nguồn nguyên liệu, hoàn thiện các tiêu chí trước, sau đó sẽ tham gia đánh giá, phân hạng trong những năm sau.

Ông Trần Văn Noa - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh cho biết, một nguyên nhân khác dẫn đến hồ sơ đăng ký công nhận lại sản phẩm OCOP khá thấp là một số cơ sở đã dừng sản xuất.

Cạnh đó, các chủ thể nhận thấy khi tham gia OCOP, sản phẩm đã chuẩn hóa theo các quy định, có thể tự tin vươn ra thị trường. Bởi dù không phải là sản phẩm OCOP thì chủ thể vẫn thực hiện đúng các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm, nhãn mát, bao bì…

_{Thời gian đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP theo Quyết định 148/QĐ-TTg ngày 24/02/2023 của Thủ tướng Chính phủ:}

_{- Cấp huyện: Thực hiện trước tháng 8/2023 và gửi hồ sơ về Hội đồng cấp tỉnh hạn cuối ngày 15/8/2023.}

_{- Cấp tỉnh: Thực hiện trước 30/10/2023. Lập hồ sơ trình Trung ương đánh giá công nhận sản phẩm 5 sao OCOP theo quy định.}

Năm 2023, Quảng Nam đặt mục tiêu hỗ trợ phát triển, nâng cấp 333 sản phẩm đã được công nhận, trong đó ít nhất 70% sản phẩm 3 sao trở lên và khoảng 10 - 15 sản phẩm 4 sao.

Tuy nhiên, kết quả trong đợt kiểm tra thực tế, đánh giá lại sản phẩm OCOP của Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam vừa qua đã này sinh nhiều khó khăn vướng mắc, nhất là việc nâng cấp lên 4 sao và công nhận lại sản phẩm 4 sao.

Ông Hứa Đại Dương - HTX Địch Yên (xã Tiên Phong, Tiên Phước) cho biết, theo Quyết định 148 của Thủ tướng Chính phủ về Bộ tiêu chí và quy trình đánh giá, phân hạng sản phẩm chương trình OCOP thì sản phẩm Bánh tráng lề Địch Yên (sản phẩm 4 sao) chưa đáp ứng tiêu chí về nhãn hiệu tập thể.

Cụ thể, theo quy định, thời gian từ khi nộp đơn đăng ký nhãn hiệu đến khi cấp giấy chứng nhận từ 16 đến 18 tháng trở lên. Nếu áp dụng theo quy định mới thì HTX rất khó để giữ được chuẩn 4 sao. Điều này sẽ rất bất lợi, vì sản phẩm ngày càng nâng cao chất lượng và đã khẳng định thương hiệu OCOP 4 sao. Trường hợp bị tụt sao phân hạng sẽ gây hiểu nhầm đối với một số khách hàng, ảnh hưởng đến thành quả thương mại sản phẩm đã tạo dựng lâu nay.

Còn với HTX Nông nghiệp Bình Đào (Thăng Bình), nỗ lực nâng hạng từ 3 sao lên 4 sao OCOP trong năm 2023 đối với 2 sản phẩm nếp Hương Lân Trường Giang và dầu mè đen nguyên chất Bình Đào khả năng không thể hoàn thành. Nguyên nhân là HTX này gặp vấn đề liên quan đến sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu sản phẩm theo Quyết định 148 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo ông Võ Hưng - Phó Trưởng phòng Phát triển nông thôn (Chi cục Phát triển nông thôn), qua ghi nhận thực tế ở các chủ thể và so sánh với Bộ tiêu chí đánh giá trước đây, phần lớn những khó khăn, vướng mắc nằm ở quy mô sản xuất và điều kiện về chứng nhận sở hữu trí tuệ.

Cụ thể, về quy mô sản xuất, các chủ thể phải có năng lực, quy mô sản xuất trung bình trở lên. Trong khi bộ tiêu chí chưa quy định quy mô thế nào là nhỏ, trung bình hoặc lớn.

Về điều kiện chứng nhận sở hữu trí tuệ quy định, sản phẩm 4 sao phải có giấy chứng nhận đăng ký sở hữu trí tuệ, trong khi thủ tục để được cấp rất lâu. Thực tế đã có trường hợp chủ thể đã nhận quyết định chấp nhận đơn hợp lệ, song hơn 3 năm vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận. Điều này gây khó khăn cho việc nâng cấp hạng sao OCOP của các chủ thể.

Ông Trần Văn Noa cho biết, Hội đồng đánh giá OCOP cấp tỉnh đã họp và sẽ tham mưu UBND tỉnh có văn bản kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ NN&PTNT tháo gỡ những vướng mắc này. Đồng thời mong muốn các chủ thể tiếp tục rà soát các quy định của bộ tiêu chí để có định hướng đầu tư, nâng cấp kịp thời.

Bên cạnh việc đánh giá, công nhận lại sản phẩm OCOP, trong năm 2023 số lượng sản phẩm đăng ký mới nhiều và khá đa dạng. Tiêu biểu như sản phẩm siro húng chanh, tỏi đen của HTX sản xuất và kinh doanh Lộc Nhiên Phát (xã Bình Trung, Thăng Bình) sử dụng nhiều nguyên liệu tại địa phương và đang từng bước phát triển thị trường. Nhận thấy hiệu quả chương trình OCOP, HTX quyết định đăng ký tham gia và nỗ lực hoàn thiện các tiêu chí theo quy định.

Hiện toàn tỉnh có 114 sản phẩm đăng ký mới trong năm 2023. Triển khai chương trình OCOP, ngành nông nghiệp và các địa phương đang tổ chức khảo sát, đánh giá sản phẩm qua các tiêu chí như nhu cầu thị trường, vùng nguyên liệu, lực lượng lao động, khả năng đầu tư phát triển,…

Ông Nguyễn Hùng Anh - Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Phước cho biết, hiện 4 sản phẩm đăng ký mới trong năm nay của địa phương là rất tiềm năng, khai thác được nguồn nguyên liệu và nhân công tại địa phương. Địa phương đang hướng dẫn các xã xây dựng dự án liên kết theo chuỗi giá trị và khai thác thế mạnh sản phẩm địa phương để phát triển vùng nguyên liệu cho sản phẩm OCOP.

Theo ông Trần Văn Noa, Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh đang tập trung tổ chức các chương trình tập huấn, hướng dẫn chủ thể sản xuất xây dựng, triển khai kế hoạch sản xuất kinh doanh, tuân thủ các quy định về bao bì, ghi nhãn mác hàng hóa, bảo vệ môi trường trong sản xuất, quy định về an toàn thực phẩm, xây dựng thương hiệu, Bộ tiêu chí đánh giá phân hạng sản phẩm…

[VIDEO] - Đoàn kiểm tra của tỉnh tư vấn, hướng dẫn chủ thể hoàn thiện hồ sơ, sản phẩm tham gia chương trình OCOP:

Đầu tháng 7/2023 vừa qua, đoàn liên ngành của tỉnh đã có đợt kiểm tra, hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ đăng ký, phân hạng sản phẩm OCOP. Đồng thời, hướng dẫn nội dung, hạn chế cần khắc phục của các chủ thể và đề xuất các giải pháp khắc phục.

Quảng Nam hiện có 333 sản phẩm đã được công nhận các hạng sao OCOP, gồm 275 sản phẩm 3 sao, 58 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm tiềm năng 5 sao.

MỸ LINH - HỒ QUÂN