Người trong đô thị
Mấy hôm nay, trước công sở tôi làm thấy dựng một tủ nhỏ với biển hiệu chè mè đen hay xí mà - món ăn đường phố nổi tiếng ở Hội An. Chỉ chừng ấy thôi cũng khiến tôi khựng lại, bao lâu rồi mình chưa lang thang nơi những ngõ hẻm chạy chằng chịt như sợi chỉ, xuyên qua ký ức, níu nắm một cuộc ghé về.
Những ngày cuối thu mưa nắng thất thường, tôi ngồi nơi vỉa hè phố thị Tam Kỳ cùng chén chè mè đen, cảm giác hoài niệm của phổ cổ phảng phất trong từng ngọn gió vừa se lạnh. Hỏi ra mới hay, chị chủ tủ chè là người Phú Yên, theo chồng ra xứ Tam Kỳ.
Có chút khiếu nấu nướng, chị chọn món chè mè đen, đặt vài chiếc bàn con nép bên vỉa hè để mưu sinh. Nhiều năm đi qua các cung đường của phố, tôi tin chắc món ăn vặt của chị là hàng hiếm ở xứ này. Hỏi đắt hàng không, chị bảo bữa được bữa ế. Có lẽ phải ít lâu nữa, tủ chè của chị thêm một người ngang qua để mắt, thêm một người ghé lại nhâm nhi, mới định vị được một thức quà vặt thú vị dưới tán cây sợp già.
Kể cũng lạ, hễ góc phố nào có bóng cây thế nào bên cạnh cũng nương theo quang gánh. Một phần đời sống của người trong đô thị neo bóng cây mà bớt chông chênh mỗi bận mưu sinh. Là góc ngã tư Trưng Nữ Vương - Phan Bội Châu, dưới tán si già ban ngày có người dựng chiếc xe bán món cà phê muối mang đi.
Ngang qua đường Huỳnh Thúc Kháng, hẻm cây đa gần ngã tư là quán cháo xương, bún xương tấp nập người ra kẻ vào. Những ai ưa ăn xế hẳn đều biết “chợ ăn vặt gốc bàng” đường Nguyễn Thái Học với bún măng vịt, bún trộn, chè, cháo… đủ cả.
Bây giờ đường lớn đã mở, cây bàng không còn tỏa bóng nhưng di sản của cây để lại là nơi chốn mưu sinh cho biết bao phận đời. Hướng về đường Điện Biên Phủ phía trên cây xăng Hùng Vương, dưới gốc đa già là tiệm sửa xe máy, tiệm cà phê nhộn nhịp một góc đường.
Còn bao nhiêu góc phố rợp bóng cây tôi không thể kể hết. Nếu bạn để tâm quan sát mỗi cung đường mình ngang qua, sẽ nhận thấy điều thú vị về đời sống thị dân. Phố bao dung với sinh kế cho những phận mỏng cánh chuồn.
Một bóng cây cũng làm dịu cuộc mưu sinh nắng bỏng lưng mưa rát mặt. Bánh bèo, cà phê, bánh mì, trứng vịt lộn, bún, mỳ… có một đời sống sinh động nơi góc phố. Có những lúc bạn chọn quán xá sang trọng cho một cuộc khách khứa. Nhưng có lúc bạn thèm đến thiết tha ngồi ăn bún trong gió lộng bốn bề, uống ly cà phê nắng rớt qua vai…
Chợt trong tôi vang lên giai điệu của Phú Quang: “… Ta còn em cây bàng mồ côi mùa đông/ Ta còn em nóc phố mồ côi mùa đông/ Mảnh trăng mồ côi mùa đông/ Mùa đông năm ấy/ Tiếng dương cầm trong căn nhà đổ/ Tan lễ chiều sao còn vọng tiếng chuông ngân…” (Em ơi Hà Nội phố). Thì ra, phố, dẫu nơi nào, cũng là miền lưu dấu đong đầy…